بانک مقالات اخبار و رویدادهای طراحی صنعتی طراحی صنعتی ایرانی
نگاهی بر زندگی و آثار
فیلیپ نیگرو
پژوهش و ترجمه: ایمان آزادگان
کارشناس ارشد طراحی صنعتی
فیلیپ نیگرو[۱]، بی‌تردید، یکی از جوان‌ترین طراحان معاصر است که به رغم دوران کوتاه فعالیت حرفه‌ای خویش، استعدادی شگرف و آثاری چشمگیر و تأمل‌برانگیز به نمایش گذارده است. او که زاده‌ی فرانسه است، بخش عمده‌ی فعالیت هنری خویش را در میلان سپری کرده و از این رو، به نوعی میراث‌دار هر دو سبک طراحی فرانسوی و ایتالیایی است. با این حال، او خود از هر گونه سبک جاافتاده و شناخته‌شده دوری گزیده و به یک سبک طراحی شخصی و منحصربه‌فرد دست یافته است؛ سبکی که بازتاب ذهن خلاق و تجسم باورنکردنی اوست. تجسمی خارق‌العاده که نوعی توهم دیداری را در آثار طراحی‌اش به نمایش می‌گذارند. از این دیدگاه، آثار وی ما را به یاد آثار هنرمندان آپ‌آرت[۲] و نیز هنرمند هلندی، موریس کورنلیس اشر[۳] می‌اندازند. به مانند آثار هنری آپ‌آرت، تجسم ریاضی و هندسی در طرح‌های نیگرو، نقش کلیدی ایفا می‌کنند. آثار مبلمان او، گاه ما را به یاد بازی‌های فکری دوران خردسالی می‌اندازند؛ روزگاری که گاه با کنار هم چیدن قطعات یک پازل و یا سر هم کردن قطعات بازی‌های لِگو، ساعت‌ها سرگرم می‌شدیم و از آفرینش فرمی بدیع به وجد و سرور می‌آمدیم. آثار مبلمان نیگرو، به مدد بهره‌گیری از احجام و فرم‌های رنگارنگ و ترکیب‌پذیر، همان حس شورانگیز کودکی را در بزرگسالی ایجاد می‌کنند و محیط پیرامون ما را به پازلی جذاب و هیجان‌انگیز بدل می‌کنند. این رویکردِ طراحی که مبتنی بر بازی دادن استفاده‌گر در فرایند آفرینش محیط زندگی خویش است، در بسیاری از آثار اوایل سده‌ی بیست و یکم به چشم می‌خورد و به نوعی نماد رشد آگاهی جامعه‌ی مورد طراحی است.
نیگرو در سال ۱۹۷۵، در منطقه‌ی نیس در فرانسه زاده شد. وی نخست به تحصیل هنرهای تزیینی و طراحی صنعتی در دانشکده‌ی لامارتینیر[۴] شهر لیون و سپس طراحی محصول و مبلمان در مدرسه‌ی بوله[۵] در پاریس پرداخت و در سال ۱۹۹۷ فارغ‌التحصیل شد. نیگرو، در دوران دانشجویی، برنده‌ی مسابقه‌ی طراحی شرکت انگلیسی مبلمان هبیتات[۶] برای طراحی چراغ فلاک[۷] (۱۹۹۶) شد. سپس، برای ورود به دنیای حرفه‌ای طراحی، رهسپار میلان شد و در استودیوی طراح مشهور ایتالیایی،
تصویر ۱: مبلمان ترکیبی تلاقی (تقاطع)، طراحی برای لاین‌روزت، ۲۰۰۹
تصاویر ۲ و ۳: نمونه‌هایی از چیدمان‌های متنوع مبلمان ترکیبی تلاقی در رنگ‌آمیزی گوناگون، طراحی برای لاین‌روزت، ۲۰۰۹
میشل ِد لوچی[۸] – که از پیشتازان صاحب‌نام طراحی وسایل روشنایی بود – به کارآموزی و تجربه‌اندوزی پرداخت. وی در پروژه‌های گوناگونی از جمله طراحی مبلمان، طراحی روشنایی، طراحی داخلی، طراحی صحنه و طراحی محصول به همکاری با ِد لوچی پرداخت و از این رهگذر، توشه‌ی ارزشمندی از میراث طراحی ایتالیایی آموخت تا جایی که امروز، نیگرو را بیشتر طراحی ایتالیایی می‌شناسند تا فرانسوی. از مهم‌ترین دستاوردهای وی در این دوران، همکاری با دِ لوچی در طراحی سه چراغ روشنایی برای شرکت ایتالیایی آرتماید[۹] بود که به سال ۲۰۰۶ انجام گرفت. وی همکاری خود را با دِ لوچی تا سال ۲۰۱۲ همچنان پی گرفت. وی هرچند در زمینه‌های مختلف طراحی صاحب‌نظر است، اما تمرکز خویش را غالبا بر طراحی مبلمان و دکوراسیون قرار داده و نمایشگاه‌های متعددی از ایده‌های نوینِ خانه در عصر حاضر ترتیب داده است.
رویداد مهمی که به راستی جهش بزرگی در زندگی حرفه‌ای نیگرو ایجاد کرد، پشتیبانی و حمایتی بود که از سال ۲۰۰۵، از سوی پژوهشگاه فرانسوی «توسعه‌ی ارزش‌های نوآورانه در مبلمان»[۱۰] دریافت کرد. در پی حمایت این مرکز پژوهشِ طراحی، نیگرو موفق شد بخشی از نوآورانه‌ترین ایده‌های خود را در زمینه‌ی طراحی مبلمان به ظهور برساند که از آن جمله می‌توان به مجموعه‌ی کاناپه‌های موسوم به تقاطع[۱۱]، قفسه‌بندی مارپیچ[۱۲]، یونیت‌های فلزی قفسه‌بندی کراس‌یونیت[۱۳]، میز صنعتی چندکاره‌ی موسوم به پایگاه جهانی[۱۴] و صندلی‌های دوقلو[۱۵] اشاره کرد.
تصویر ۴: میز صنعتی موسوم به پایگاه جهانی، طراحی برای وی.آی.ای، ۲۰۰۹
تصویر ۵: نحوه‌ی اتصال پایه‌ی فلزی به صفحه‌ی رویی
در میز موسوم به پایگاه جهانی
تصویر ۶: تداخل و ترکیب جعبه‌های فلزی سیمی شکل برای طراحی کتابخانه و قفسه‌بندی، طراحی برای سینتسی، ۲۰۰۹
تصویر ۷: چراغ موسوم به خط‌ها و شانه‌ها، طراحی برای لاین‌روزت، ۲۰۱۱
یکی از شاخص‌ترین آثار مبلمان نیگرو که به راستی یکی از نمادهای برتر طراحی معاصر به شمار می‌رود، مجموعه کاناپه‌های متداخل و پازل‌گونه‌ی موسوم به تقاطع است. قطعات این مجموعه که احجامی با فرم‌ها، رنگ‌ها و رنگ‌مایه‌های گوناگون هستند، به شکل‌های مختلفی در هم فرو رفته و ترکیب‌های متنوعی از دکوراسیون محیطی می‌آفرینند. این مجموعه در سال ۲۰۰۹، از سوی شرکت معتبر فرانسوی لاین‌روزت[۱۶] با عنوان تلاقی[۱۷] در نمایشگاه مبلمان ایم[۱۸] شهر کلن معرفی شد و در کوتاه‌زمان، در کتاب‌های مرجع تاریخ طراحی مورد نقد و تجلیل قرار گرفت.
نیگرو در این طرح، مجموعه‌ای از یونیت‌های مستقل، با حجم، فرم، رنگ، رنگ‌مایه (تنالیته)، چگالی ابر و رویه‌ی متفاوت آفریده و استفاده‌گر را به یک بازی خلاقانه برای آفرینش ترکیبِ فضایی مورد نظر خویش فراخوانده است؛ ترکیب‌هایی نامتقارن که افزون بر نیازهای زیبایی‌شناختی استفاده‌گر، نیازهای عملکردی و ارگونومی او را نیز به شایستگی پاسخ می‌گویند. این طرح در سال ۲۰۰۹، موفق به دریافت جایزه‌ی «بهترینِ بهترین‌ها»ی طراحی محصول از مسابقه‌ی نقطه‌ی قرمز[۱۹] آلمان – که از معتبرترین رقابت‌های طراحی جهانی است – و نیز مسابقه‌ی طراحی و جوانان شد.
تصویر ۸: قفسه‌بندی مارپیچ، طراحی برای وی.آی.ای، ۲۰۰۵
تصاویر ۹ و ۱۰: مجموعه‌ی زحل (کیوان) شامل مجموعه‌ای از سازه‌های بهداشتی و نشیمن سنگی، طراحی برای پیبامارمی، ۲۰۰۹
دیگر اثر چشمگیر نیگرو، مجموعه‌ای از جعبه‌های فلزی سیمی‌شکلِ استیل در اندازه‌ها، رنگ‌ها و پرداخت‌های گوناگون است که با تداخل آنها در یکدیگر، می‌توان به ترکیب‌های بدیع و جالبی از کتابخانه و قفسه‌بندی دست یافت. این آثار ترکیبی و پازل‌گونه، جایی است که ما را با بازی‌های فکری دوران کودکی پیوند می‌دهد. نیگرو، با طراحی این‌گونه آثار، می‌کوشد تا بخشی از فرایند طراحی را بر دوش استفاده‌گر قرار دهد و از این رهگذر، او را در بازآفرینی هوشمندانه‌ی محیط پیرامون خویش شریک گرداند. از این دیدگاه، او از دیگر طراحان معاصر – همچون مارک نیوسون[۲۰] که در پی آفرینش آثاری تندیس‌گونه یا مجسمه‌وار هستند- بسیار متمایز است. به راستی، می‌توان نیگرو را نه صرفاً یک طراح مبلمان، که یک برنامه‌نویس طراحی به شمار آورد؛ برنامه‌نویسی که می‌کوشد تا با آفرینش یک نرم‌افزار طراحی، کاربر را در موقعیتِ انتخاب‌های خلاقانه قرار دهد.
سال ۲۰۰۹، برای نیگرو سالی بسیار پرکار و پربار بود. وی در این سال، مجموعه‌ای از سازه‌های سنگی برای شرکت ایتالیایی پیبامارمی[۲۱] با عنوان مجموعه‌ی زحل (کیوان)[۲۲] طراحی کرد. این مجموعه شامل یک وان حمام، زیردوشی، دستشویی پایه‌دار همراه با ترکیبی متنوع از سینک‌های گوناگون و یک فضای نشیمن جالب برای فضای سبز بود. نیگرو، این آثار را نخستین‌بار در نمایشگاه مارموماک[۲۳] در ورونای ایتالیا در داخل یک محوطه‌ی سنگی به نمایش گذاشت. آنچه در این مجموعه بسیار جلب توجه می‌کرد، فضای نشیمن بزرگی با ترکیب‌بندی پراکنده‌ای بود که میانه‌ی آن را جزیره‌ای از چمن فراگرفته بود. برقراری تعادل بصری به یمن تقارن‌گریزی، در این اثر نیگرو نیز به روشنی مشهود است. وی همچنین، رویکرد بازیگوشانه‌ی خود را در طراحی فرم‌های هندسی در مجموعه‌ای از سینک‌های ظرفشویی نامتقارن که همگی از تخته‌سنگ‌های بزرگی تراشیده شده بودند، به نمایش گذاشت. مجموعه‌ی زحل، استعدادِ شگرفِ نیگرو را در طراحی ترکیب‌های نامتقارن، از گستره‌ی مبلمان به گستره‌ی طراحی محصول و سازه‌های بهداشتی گسترش داد و سبک هوشمندانه‌ی وی را بیش از پیش به جامعه‌ی طراحی معرفی کرد.
تصویر ۱۱: میز قهوه‌خوری (عسلی) کاتس (CUTS) همراه با محفظه‌ی نگهداری روزنامه و مجلات، طراحی برای روزت ایتالیا، ۲۰۱۳
تصاویر ۱۲، ۱۳ و ۱۴: صندلی دوقلو در دو نوع چوبی و فلزی، طراحی برای وی.آی.ای، ۲۰۰۹
ایده‌ی نیگرو برای طراحی صندلی دوقلو، در عین سادگی، بسیار نوآورانه و کاربردی است. وی با طراحی یک صندلی فلزی یکپارچه که بر روی یک صندلی چوبی با همان فرم هندسی جای می‌گرفت، ضمن تلفیق دو محصول در یک محصول، ویژگی‌های فیزیکی و زیباشناختی دو ماده‌ی کاملاً متمایز را در کنار هم نشاند و طرحی التقاطی و منحصربه‌فرد ارائه کرد. این دو صندلی، هم در حالت مجزا و هم در حالت ترکیبی، کاربری مفید داشته و در حقیقت، صندلی فلزی به عنوان پوششی محافظ برای صندلی چوبی عمل می‌کند؛ ضمن اینکه بهره‌گیری از دو ماده‌ی مجزا -چوب و فلز- سهولت بازیافت محصول را تضمین کرده و اثر نیگرو را به یک نماد طراحی سبز بدل کرده است. صندلی دوقلو، به واقع نقطه‌ای است که نیگرو، دیدگاه‌های فرمیِ ترکیبی (پازل‌گونه) را با ویژگی‌های عملکردی و مکانیکی و نیز الزامات زیست‌محیطی پیوند می‌دهد. گفتنی است صندلی دوقلو همراه با میز پایگاه جهانی نیگرو، هم‌اکنون در گنجینه‌ی طراحی مرکز ژرژپمپیدوی پاریس در معرض نمایش دائمی است. نیگرو، خود می‌گوید: «من می‌کوشم تا پاسخ‌گوی نیازهای پروژه‌هایی باشم که در آنها، ماهیتِ ایده و کاربرد، با افزودن معنای جدیدی به محصول، با هم یکپارچه می‌شوند؛ من قصد ندارم تنها شیئی به اشیای موجود بیافزایم… از نگاه من، طراحی خوب، پاسخی صادقانه به نیازهای واقعی است…پاسخی مناسب که هدفش بهبود کیفیت زندگی روزمره است».
دیگر طرحِ پازل‌گونه‌ی نیگرو در سال ۲۰۰۹، طراحی میز و صندلی از جنس ورقِ کارتن برای خردسالان بود که البته بزرگسالان را نیز ساعت‌ها سرگرم و مشعوف می‌کرد. این مجموعه که شامل تعدادی ورق‌های کارتنی دایکات شده با خطوط برش (پرفراژ) است، در بسته‌های فشرده و سبک‌وزن عرضه شده و استفاده‌گر بر پایه‌ی نقشه‌ی راهنمای موجود دربسته، اقدام به سرهم کردن قطعات میز و صندلی می‌کند. پس از ساخت مبلمان، کودکان می‌توانند میز و صندلی خود را به رنگ دلخواه رنگ‌آمیزی و تزیین نموده و از آن در محیط زندگی خویش لذت ببرند. این مجموعه که با عنوان ساخت‌وساز[۲۴] از سوی شرکت ایتالیایی اسکیچ[۲۵] عرضه شد، در حقیقت دیگر نرم‌افزار طراحی نیگرو به شمار می‌رود.
تصاویر ۱۵ و ۱۶: میز و صندلی موسوم به ساخت و ساز برای خردسالان از جنس ورق کارتن، طراحی برای اسکیچ، ۲۰۰۹
تصویر ۱۷: صندلی‌های دسته‌دار از مجموعه‌ی رزیله، طراحی برای لاین‌روزت، ۲۰۱۱
تصویر ۱۸: کاناپه و صندلی راحتی تک‌نفره از مجموعه‌ی پاسیو، طراحی برای لاین‌روزت، ۲۰۱۱
دیگر شاهکار زیباشناختی نیگرو، مجموعه‌ای از مبلمان فلزی ظریف با عنوان رِزیله/پاسیو[۲۶] است که در سال ۲۰۱۱، برای شرکت لاین‌روزت طراحی کرد. این مجموعه‌ی زیبا که شامل دو صندلی دسته‌دار – با دو ارتفاع و پهنای متفاوت- یک نشیمن راحتی تک‌نفره و یک کاناپه‌ی سه‌نفره است، هم در فضای داخلی و هم در فضای باز کاربری دارد. نیگرو در این مجموعه، با ترکیبِ هوشمندانه‌ی میله‌های باریک استیل، آرایشی گرافیکی از خطوط افقی و عمودی آفریده که نوعی خطای دیداری در بیننده ایجاد می‌کند. این اثر نیگرو، یادآور آثار تجسمی موریس اشرِ هلندی است. وی در کنار این مجموعه، با بهره‌گیری از طرح دو نردبان متقاطع، یک جالباسی[۲۷] جالب – با چهار گیره‌ی لباس- طراحی کرد که در نوع خود، ابتکار ویژه‌ای به شمار می‌رفت. در حقیقت از نگاهِ زیبایی‌شناختی، نیگرو را باید مرد طراحی تقاطع‌ها و فصل‌مشترک‌ها دانست؛ طراحی که ریاضیات و هندسه را به نیکی با فرم و ساخت درآمیخته است.
از آخرین آثار مبلمان نیگرو، می‌توان به صندلی اسموسو[۲۸] که در سال ۲۰۱۳ برای شرکت ایتالیایی دیسیپلین[۲۹] طراحی شد، اشاره کرد. نشیمنِ این صندلی که از بامبوی طبیعی ساخته شده، بر روی یک پایه‌ی فلزی چهارپر – در دو نوع چرخ‌دار و ثابت- جای گرفته و هم در فضاهای مسکونی و هم اداری قابل بهره‌برداری است. گرایش به طراحی دوستدار محیط‌زیست در آثار واپسینِ نیگرو به روشنی مشهود است. در پایان گفتنی است که وی در سال ۲۰۱۴، جایزه‌ی طراحِ سال را از مؤسسه‌ی «خانه و شی‌ء»[۳۰] فرانسه از آن خود کرد.
تصویر ۱۹: جالباسی خلاقانه
حاصل از تقاطع دو نردبان چوبی،
طراحی برای لاین‌روزت، ۲۰۱۱
تصویر ۲۰: صندلی اسموسو، طراحی برای دیسیپلین، ۲۰۱۳
دریافت فایل ضمیمه:Philippe_Nigro_Final_Article_with_Layout_and_Photos
منابع:
Mehlhose, Andrea & Wellner, Martin, Modern Furniture; 150 Years of Design, h.f.ullmann, 2009
http://en.red-dot.org/3212.html
http://en.via.fr/agora-createur-846
http://swanklighting.com/blog/2009/06/01/philippe-nigro-debuts-confluences
http://www.contemporist.com/2009/01/28/confluences-by-philippe-nigro/
http://www.designboom.com/tag/philippe-nigro/
http://www.mogg.it/Prodotti/PHILIPPE-NIGRO
[۱] – Philippe Nigro
[۲] – Op Art (Optical Art)
[۳] – Maurits Cornelis Escher
[۴] – La Martiniere School
[۵] – Ecole Boulle
[۶] – Habitat
[۷] – Flac Lamp
[۸] – Michele de Lucchi
[۹] – Artemide
[۱۰] – Valorisation of Innovation in Furnishing (VIA)
[۱۱] – Intersection Sofas
[۱۲] – Spiral Shelf
[۱۳] – Cross-Unit Storage Boxes
[۱۴] – Pietement Universel
[۱۵] – Twin-Chair
[۱۶] – Ligne Roset
[۱۷] – Confluences
[۱۸] – Imm Cologne Fair
[۱۹] – Red Dot Best of the Best Award
[۲۰] – Marc Newson
[۲۱] – Piba Marmi
[۲۲] – Saturnia Collection
[۲۳] – Marmomacc
[۲۴] – Build Up
[۲۵] – Skitsch
[۲۶] – Resille/Passio Collection
[۲۷] – Passe Passe Coat Rack
[۲۸] – Smusso Chair
[۲۹] – Discipline
[۳۰] – Maison & Objet
