گزارش اختصاصی از سمپوزیوم تخصصی طراحی در گذار به هزاره سوم

گزارش از: مینا مهرپرور
عکس ها از: پگاه عبداللهیان

سمپوزیوم طراحی در گذار به هزاره سوم به همت مجله طراح در روز دوشنبه مورخ ۱۷/۴/۹۲ ساعت ۵ با تأخیر یک ساعته نسبت به زمان اعلام شده، در باشگاه فرمانیه با حضور افراد برجسته، متخصصین ، اساتید و دانشجویان و علاقه مندان به رشته های معماری، طراحی صنعتی و گرافیک بصورت گفتگو میان اعضای پنل، برسر موضوعات مختلف برگزار گردید.

اعضای پانل گفتگوی سمپوزیوم را آقایان آرمین محسن دانشگر(دکتری معماری و عضو هیات علمی دانشکده معماری دانشگاه فنی وین)، حامد مظاهریان(دکتری معماری و رئیس دانشکده معماری دانشگاه تهران)، محمد فاتحی (کارشناس ارشد طراحی صنعتی – مدرس دانشگاه هنر – مدیر طراحی استودیو طراحی دکمه)، علی خادم زاده(کارشناس ارشد معماری – مدیرعامل شرکت آرتاژ طرح – مدرس دانشگاه تهران)، پیمان بانی شرکا(طراح گرافیک محیطی و مدیر هنری پردیس ملت و آزادی) و خانم کاترین اسپریدونف(کارشناسی ارشد معماری – موسس و رئیس هیات مدیره شرکت حرکت سیال) تشکیل می دادند.

گفتگوی پنل با طرح این سوال توسط مجری برنامه آغاز گردید:
“با توجه به ورود به دوران جدید و تغییر در تعاریف زندگی، شیوه های آن و به تناسب آن تغییر در طراحی، وظیفه ی طراحان آیا تغییر کرده است؟”

خانم کاترین اسپریدونف در جواب این سوال گفت: “با توجه به پیشرفت تکنولوژی در دنیای امروز با انبوه انسان های غمگین مواجه می شویم و با علم بر تاثیر طراحی بر احساس انسان ها طراح در حال حاضر وظیفه دارد با در نظر گرفتن مخاطب عام در کنار سلیقه و تفکر شخصی خود به طراحی بپردازد.”

در ادامه بحث آقای مهندس فاتحی در پاسخ به این سوال که درحیطه طراحی صنعتی بازنگری در طراحی باید به چه شیوه ای باشد و وظیفه طراحی در این زمینه چیست؟، بیان کردند: ” تغییرات در دو دهه اخیر دچار نوعی شتاب زدگی بوده که باعث تغییر در شیوه ی برخورد طراح با جامعه شده است. ضرورت های دنیای امروزی گاهی کاملا برعکس گذشته است و این خود طراح را به سوی تغییر سوق می دهد.جایگاه طراحان صنعتی در این بین که با تغییر در جایگاه و صفت طراح همراه بوده است نوعی مسئولیت پذیری نسبت به طرح است. طراح در شرایط فعلی نمی تواند مانند گذشته با قطع ارتباط با دنیای واقعی بیرون از خود به طراحی بپردازد.”

در ادامه مجری پنل به طرح این سوال پرداخت که ” هر تصمیمی که طراح می گیرد در سرنوشت محصول چه اهمیتی دارد؟”
مهندس فاتحی در جواب با اشاره به لزوم تقبل مسئولیت های اشتباه طراحی توسط طراح گفت:” راه حل های طراحان امروزی قطعا در ادامه شیوه های گذشته است که این تداوم گاهی واکنشی است به اشتباهات در تصمیم گیری های گذشته و تبعات این تصمیمات اشتباه باعث شده است که طراح امروزی به مسئولیت پذیری در طراحی خود بیاندیشد و این مسئولیت پذیری به سبب تاثیری است که تصمیمات وی در سرنوشت محصول نهایی می گذارد.”

در ادامه آقای محسن دانشگر در پاسخ به سوال اول پنل گفت فارغ از تغییرات، در طراحی خلاقیت را باید عنصر مهم و اولیه در دیزاین دانست، وی با اشاره به اینکه خلاقیت همراه با نوعی شجاعت منطقی موفق تر عمل می کند، کودک انسان امروزی را نوع پیشرفته این نوع خلاقیت دانست که بدون هیچگونه ترسی به مواجهه با تکنولوژی می پردازد و خود خالق نوعی از طراحی است که می تواند الگویی برای مواجهه طراحان با طرح باشد. وی در ادامه به اهمیت ترکیب حرفه های مختلف در یک گروه کاری، که دنیای امروزی خواستار آن است، اشاره کرد و گفت در یک پروژه بایستی ترکیبی از معمار، طراح صنعتی، گرافیست، جامعه شناس و حتی روزنامه نگار در کنار هم به خلق یک طرح بپردازند.

دکتر مظاهری در پاسخ به این پرسش، در ابتدا سخن خود را با یادی از معمار فقید ایرانی مهندس فرمافرمایان آغاز کرد و صحبت خود را در ادامه به حرف های مهندس فاتحی در راستای جهانی شدن و نزدیک شدن انسان ها به هم اینگونه پیش گرفت که سه عنصر اخلاق، دموکراسی و زیبایی شناسی، جوهره طراحی امروز به شیوه معماری را در برمی گیرد و خلاقیت را خلق لذت دانستند که باعث به وجود آمدن عنصر زیبایی شناسی می شود.

مهندس خادم زاده در پاسخ به پرسش مطرح شده در ابتدای پانل اظهار داشت که بازنگری در طراحی و همچنین بازتولید را باور ندارد. وی افزایش خواسته ها در طراحی را موجب کمینه گرایی(مینیمالیزه کردن) در طراحی فرمی محصولات دانست. از نظر ایشان در هزاره سوم هیج تغییری در طراحی اتفاق نیفتاده است بلکه فقط طراحی درجامعه نهادینه شده و اقتصاد رکن اصلی طراحی های امروزی شده است.

مهندس فاتحی در ادامه بحث گفت که طراحان صنعتی در تلاشند تا کنش های گذشته در طراحی را تکرار نکنند و در آشفتگی فعلی صرفا به خلق شی جدید نپردازند، بلکه آنها رسالت اصلی خود را شناسایی کانون های بحران در پروسه های تولید و تلاش در رفع آن می دانند.

آقای بانی شرکا در ادامه گفتگوی پنل بازتعریف در گرافیک بویژه گرافیک ایران را الزامی دانستند و علت اصلی این بازتعریف را شروع همکاری بین گرافیک و دیگر رشته اعلام کردند. وی گفت در جامعه گرافیک ایران در شرایط فعلی دو دستگی شدیدی بین کار تجاری و هنری وجود دارد که به نظر ایشان این دوگانگی اشتباهی است که رواج آن عامل ضربه به بدنه جامعه گرافیک ایران است و این دو عامل در کنار هم می توانند طراحی گرافیک را به سمت مثبتی سوق دهند و وظیفه طراحان گرافیک را برطرف کردن نیازهای فردی انسان امروز با خلق تصویر دانست.

گفتگوی اعضای پانل به مدت ۳ ساعت ادامه یافت و مباحث مختلفی از جمله مفهوم سادگی در طراحی فرم، نقش تکنولوژی در فرآیند طراحی و … در آن بررسی و نقد گردید. در بخش هایی از پنل حضار و اساتید شرکت کننده در سمپوزیوم به صورت پویا به ارائه نظرات خود پرداختند و سوالات خود را از اعضای پنل پرسیدند.
این برنامه در ساعت ۲۱:۲۵ شب، با اهدای تندیس های اعضای پانل از طرف مجله طراح به پایان رسید.

نظرات تعدادی اساتید شرکت کننده در برنامه:

• حضور اساتید رشته های معماری، طراحی صنعتی و گرافیک در کنار هم در یک برنامه از نقاط قوت این سمپوزیوم بود.
• به عقیده تعدادی از اساتید شرکت کننده در این برنامه گستردگی و پراکندگی مباحث مطرح شده در پنل باعث شد که نتوان نتیجه گیری درستی از مجموع صحبت های انجام شده در پایان برنامه گرفت.

لازم به ذکر است پایگاه اطلاع رسانی گزارشگر طراحی صنعتی به عنوان حامی رسانه ای و هماهنگ کننده بخش طراحی صنعتی این برنامه، با مجله طراح در برگزرای این سمپوزیوم همکاری داشت.