محمد فاتحی

در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۰، ساعت ۱۹:۱۵ مصاحبه گزارشگر طراحی صنعتی با آقای محمد فاتحی، طراح و مؤسس استودیو طراحی دکمه در محل استودیو دکمه آغاز گردید و این گپ دوستانه تا ساعت ۲۱ ادامه داشت. مطالب زیر گزیده ای از صحبت های مطرح شده در این مصاحبه می باشد که به حضورتان تقدیم می گردد.

قبل از آغاز متن مصاحبه گزیده ای از بیوگرافی ایشان برای آشنایی بیشتر مخاطبان ارائه می گردد:

نام : محمد

نام خانوادگی : فاتحی

تاریخ تولد : ۱۳۵۷

محل تولد : تهران

تحصیلات:

• کارشناسی طراحی صنعتی – دانشکده هنر و معماری – دانشگاه آزاد اسلامی
• کارشناسی ارشد طراحی صنعتی – دانشکده هنرهای کاربردی – دانشگاه هنر

سوابق پژوهشی و آموزشی :

• مدرس دانشگاه هنر
• آموزش مدلسازی و حجم سازی در کارگاه مجسمه سازی ایستا

• آموزش نرم افزارهای مدلسازی و رندرینگ سه بعدیفعالیت در کمیته پژوهش و کمیته انتشارات انجمن مجسمه سازان

سوابق حرفه ای :

• فعالیت در زمینه طراحی داخلی و طراحی محصول در شرکت های طراحی :
• پلاس پارت ، ویرا و فرمینیک به مدت ۲ سال

فعالیت های هنری:

• عضویت در انجمن مجسمه سازان ایران از سال ۱۳۷۸
• نمایشگاه گروهی تلویزیون  گالری محسن . تهران . ۱۳۸۹
• نمایشگاه گروهی آشپزخانه  گالری محسن . تهران . ۱۳۸۹
• نمایشگاه گروهی . دوسالانه مجسمه های شهری . گالری برگ . تهران . ۱۳۸۹
• نمایشگاه گروهی . جشنواره بین المللی کارتون . بوستون . آمریکا ۱۳۸۹
• نمایشگاه گروهی . فستیوال بین المللی کارتون و کاریکاتور . رتردام . هلند ۱۳۸۹
• نمایشگاه گروهی . هفتمین نمایشگاه تصویر سال .  خانه هنرمندان . تهران . ۱۳۸۸
• نمایشگاه انفرادی . خانه هنرمندان . گالری میرمیران . تهران . ۱۳۸۸
• نمایشگاه انفرادی . خانه کاریکاتور . تهران . ۱۳۸۶
• نمایشگاه گروهی . دوسالانه مجسمه سازی . موزه هنرهای معاصر . تهران .

چرا دکمه دیزاین؟

دکمه یکی از چند واژه ای بود که من همیشه دوست داشتم یه جایی ازشون استفاده کنم. با توجه به نوع کاری که ما شروع کرده بودیم و اینکه دکمه تو بسیاری از پوشاک و محصولات مشابه از گذشته دور تا الان به همون شکل استفاده میشه، من هم این واژه رو انتخاب کردم.

در دکمه چکار می کنید؟

کار اصلی ما تو دکمه، طراحی و ساخت کیف های دست ساز ( نه دست دوز ) اون هم به میزان محدود هست. هر چند که در طی این مدت محصولات جانبی دیگری هم طراحی و تولید کردیم و البته خواهیم کرد، اما کار ما طراحی و ساخت محصولات چرمی هست.

آیا از قبل آشنایی با این کار داشتید؟

بله. تا حدودی آشنایی داشتیم و دلیل انتخاب این نوع محصولات هم به همین خاطر بود. ما مدتی به عنوان کارآموز تو چند تا واحد تولیدی کیف و کفش شروع به کار کردیم. هر چند هیچ بخشی برای آموزش تو این کارگاه ها وجود نداشت و ما به شکل کاملا تجربی با مهارت های این کار آشنا شدیم که البته بسیار دشوار هم بود.

از زمانی که شروع به فعالیت تولیدی کردیم، تازه بسیاری از مطالب تئوری را از نزدیک لمس کردیم، تازه فهمیدیم محدودیت های تولید یعنی چی؟ طراحی برای تولید یعنی چی؟ استفاده بهینه از امکانات یعنی چی؟ تحقیق قبل از پروژه یعنی چی؟ گرفتن بازخورد از مصرف کننده یعنی چی؟

چرا تولید کیف؟

گرایش و علاقه اصلی خود من طراحی و ساخت مبلمان هست اما چون شرایط و امکانات لازم برای فعالیت جدی و حرفه ای تو این زمینه هنوز در دسترس نبود، به همین خاطر به سمت طراحی و تولید کیف و محصولات مشابه که امکاناتش برای من بیشتر مهیا بود رو آوردم. البته هر زمانی امکان فعالیت در زمینه مبلمان هم فراهم بشه حتما این کار رو خواهم کرد.

بزرگترین ترس قبل از شروع کار برای شما چی بود؟

شاید بشه گفت بزرگترین ترس قبل از شروع ، امکان اجرایی شدن طرح ها و ایده ها با کیفیت مطلوب بود. اینکه محصولات ساخته شده چقدر با طرح های اولیه همخوانی دارند و چه میزان از فرایند تولید تحت کنترل ما خواهد بود.

پیدا کردن همکار و هم تیمی یکی از دغدغه های جدی من در شروع کار بود. آشنایی و همکاری با خانم زهرا احسان که رشته تخصصی شون صنایع دستی هست کمک زیادی به شکل گیری اولیه دکمه کرد. در واقع تلفیق دو نوع رویکرد و دیدگاه متفاوتی که ما داشتیم باعث شد که دکمه به این شکل دربیاد.

الگو یا پلان شما قبل از شروع کار چه بود؟

متاسفانه در برخی محافل مفهوم واژه “تولید” با “تولید انبوه” یکی شده است. دغدغه اجرایی شدن ایده ها و اینکه به شکل اتودهای دستی یا رندر باقی نمونند و از طرفی آشنایی با فعالیت طراحان بین المللی که آثار و طرح های خود را حتی در قالب یک نمونه تولید می کردند “self made product” و یا کارهاشون را بصورت پروتو تایپ ارائه می کردند، باعث شد تا فعالیت خودمون رو با این الگو ها آغاز کنیم. یعنی تولید، یا به عبارتی خلق ایده ها به تعدادی محدود. این نگرش الگوی اصلی ما در شروع کار بود.

شاید بزرگترین لذت های یک طراح، این هست که محصولی که طراحی کرده رو در دست مصرف کننده ببینه و این همیشه آرزوی من بوده چیزی که طراحی می کنم رو در حال استفاده و در دست خریدارش ببینم.

بازار هدف شما چه بوده است؟

بازار هدف ما افرادی بودند که محصولات مورد نظرشون رو به راحتی در بازار فعلی پیدا نمی کنند. یکسری پیش فرض هایی از ابتدا داشتیم که بعد از تماس با مصرف کنندگان، تاحد زیادی تغییر کرد و پس از مدتی متوجه شدیم که چه قشری با چه سطح درآمد یا سبک زندگی جذب محصولات دکمه می شوند. ما سعی کردیم با تعریف حوزه طراحی، نیازهای گروه مورد نظر رو تامین کنیم. البته با گسترش محصولات دکمه این بازار هدف هم در حوزه های دیگری توسعه پیدا خواهد کرد.

هیچ وقت این جمله آقای وثوقی رو فراموش نمی کنم که  “ما اگر در ایران مرسدس بنز نمی تونیم تولید کنیم  لااقل یک نیمکت خوب می تونیم طراحی و تولید کنیم”.

آیا شما طراحی سفارشی هم دارید؟

بله. بخشی از فعالیت های استودیو طراحی دکمه به همین طراحی های سفارشی اختصاص پیدا می کنه. این رویکرد در حال حاضر در بسیاری از حوزه های مربوط به پوشاک و لوازم مربوطه رایج شده است. برای بسیاری از مصرف کنندگان اختصاصی بودن محصولی که استفاده می کنند اهمیت زیادی دارد. احساس تعلق و مالکیت نسبت به محصول برای مصرف کنندگان امروزی با وجود محصولاتی که تولید انبوه میشن ، پر رنگ تر شده است. ما در برخی موارد سفارش دهنده محصول رو در فرایند طراحی هم شریک می کنیم.

شما ایده های خود را بر چه اساسی بدست می آورید؟

برخی از این ایده ها بر اساس نیازهایی خریداران و سفارش دهندگان محصولات ما شکل می گیرن. برخی از اونها با الهام از سایر محصولات، المان ها و نمادهای بومی مثل قفل های ایرانی و برخی هم ایده های شخصی طراح و یا تیم طراحی هستند در استودیو ما ایده ها و آثار، بر اساس پتانسیل موجود، میزان موفقیت طرح و  بازخورد مخاطب ادامه حیات می دهند.

متاسفانه در بعضی محافل تعریف بسیار بسته و محدودی از طراحی صنعتی ارائه میشه که باعث گرایش گروهی از دانشجوها به سمت پروژه هایی می شه که به علت پیچیدگی و فقدان دانش و تکنولوژی مربوطه نه توان اجرای شدن رو دارند و نه نیاز مخاطب رو برطرف می کنند. کارهای به ظاهر پیچیده و بزرگی که در نهایت به شکل یه مدل سه بعدی باقی می مانند .

شما چگونه با مخاطب خود در ارتباط هستید؟

بخش عمده ی ارتباط ما با مخاطب از طریق اینترنت هست اما به لحاظ کیفی بهترین نوع ارتباط با مخاطب در زمان برگزاری نمایشگاه های دکمه و زمانی است که امکان گفتگو و تبادل نظر حضوری با مخاطب فراهم می شود.

پیشنهاد من به بچه های طراحی صنعتی اینه که طرح ها و ایده های خودشون را با هر امکان و بضاعتی که دارند تولید کنند. در واقع ما باید تلاش کنیم تا از بلند پروازی هامون کم و به عمل گرایی اضافه کنیم.

تبدیل یا استفاده از المان های فرهنگی در ایده های شما به چه صورتی است؟

استفاده از این المان ها و موراد مشابه در کارها تا حد زیادی تعمدی بوده چون من شخصاً علاقه مندم که از هویت بومی در کارهامون استفاده بشه. در واقع ما نمی خواهیم که از المانهای بومی صرفا به شکلی سمبلیک استفاده کنیم. ترجیح ما بر اینه که این هویت  بومی در کارمون نهفته باشد و در بستر مناسب حامل فرهنگ بومی ما هم باشه.

شما با مسئله کپی رایت محصولاتتون چگونه برخورد کرده اید؟

کپی رایت یکی از معضلات بزرگ طراحان در ایران است. ما پیگیر ثبت کارهامون هستیم و اقدامات لازم را هم انجام می دهیم. ولی متأسفانه حتی ثبت طرح ها نیز مانع از کپی کارها نمی شود. ما استراتژی های محتلفی برای مقابله با نقض قانون کپی رایت داریم که بخشی از اون از طریق کنترل عرضه محصول و یا تنوع محصولات و ارائه شناسنامه های معتبر به همراه محصول هستند.

مشکل ترین و پرچالش ترین مرحله تولید شما کدام قسمت است؟

تهیه مواد اولیه مرحله مهم و دشواری است. در واقع شناخت چرم و یراق آلات، همچنین آشنایی با مراکز معتبر و مناسب برای تهیه این مواد وقت و انرژی زیادی رو به خودش اختصاص می ده. ولی از مراحل تولید، یکی از بخش های مهم کار “طراحی الگو” کار است. این مرحله می تواند کل فرآیند تولید را کوتاه و کم هزینه تر و یا پیچیده تر و پرهزینه تر کند. مرحله دشوار دیگری که تو فرایند تولید کیف وجود داره، اسمبل کردن قطعات مختلف به نحوی است که محصول از لحاظ فرم و عملکرد مطابق با طرح نهایی باشه.

همیشه کار کردن در کارگاه را دوست داشتم و نمی خواستم دائم پشت کامپیوتر و یا در حال اسکچ زدن باشم. در کارگاه بودن و کارکردن جزء لاینفک روحیه کاری من است.

آیا شما سعی در معرفی خودتون به شرکت های معروف در ایران داشته اید؟

ما تلاشی برای شناساندن خودمان به شرکت های معروف در حیطه ی خودمون در ایران نکردیم. از طرف دیگر با توجه به شناخت ما از برخی از این شرکت ها مطلع هستیم که چیزی به نام طراحی در آنجا وجود خارجی ندارد. واحد طراحی بخشی تشریفاتی است و  عملا چیزی در این مراکز طراحی نمی شود و کارها  دقیقا کپی مدل های خارجی است. در واقع نیازی به طراحی در این مراکز احساس نمی شود. در ایران خیلی از بچه ها هستند که علاقه مند به فعالیت در این حیطه هستند اما این شرکت ها اساسا مجالی برای فعالیت به این افراد نمی دهند. البته ناگفته نماند که در اکثر مواقع کار خوبی به آنها ارائه نشده است و مقداری از این عدم تمایل شرکت ها برای جذب طراحان، به دلیل ضعف خود طراحان نیز می باشد.

برخورد شما با مسائل محیط زیستی در کارتون به چه صورتی است؟

یکی از اهداف اصلی و اولیه ما ، کار با مواد طبیعی بود. هر چند پروسه شناخت و تسلط به کار با مواد طبیعی خصوصا چرم زمان زیادی می بره و در طی اون مدت ما کار با مواد مصنوعی رو هم تجربه کردیم اما در حال حاضر ما تقریبا تمامی محصولات خودمون را از مواد طبیعی می سازیم و حتی چرمی رو هم که تهیه می کنیم از کارخانه های صنعتی تهیه می کنیم. البته این بخشی از ویژگی کار ما نیز به حساب می آید و باعث تمایز ما با محصولات مشابه در بازار می شود.

شما چگونه خلاقیت در کارهاتون را استمرار می بخشید ؟

ما سعی می کنیم حین طراحی هر مجموعه رویکرد جدیدی رو در کارامون داشته باشیم و از طرفی از امکانات و تکنیک های جدیدی که در اختیارمون قرار می گیره استفاده کنیم. بخشی از این مستمر بودن رو هم از طریق جذب طراحانی با فکر خلاق و متفاوت به تیم طراحی قصد داریم که بدست بیاریم.

مسلماً این کار بدون همکاری خانم احسان و به تنهایی از عهده من بر نمی آمد. در کنار کمک دوستان دیگری چون آقای کسایی گرافیست، خانم نجفی عکاس، آقای فتحی جلالی در مولتی مدیا و وب و خیلی افراد دیگر … .

اگر الان بودجه زیادی به شما می دادند، چه می کردید؟

سوال جالبیه، باید بیشتر راجع بهش فکر کنم! ولی شاید بیشتر از هر چیزی دلم بخواهد که تجهیزات کارمون را تکمیل کنم. بخاطر اینکه ما الان خیلی از ایده هامون بخاطر عدم وجود تجهیزات لازم در ایران نمی توانیم تولید کنیم. بخاطر همین احتمالاً در اولین اقدامی که می کردیم این بود که تجهیزاتمون رو تکمیل کنیم.

کدوم محصولتان بیشتر از بقیه دوست دارید؟

سوال سختیه. بعضی وقت ها طرح هایی که شما دوست ندارید، از طرف مخاطب خیلی مورد توجه قرار می گیرد و برعکس مدل هایی را که شما خیلی علاقه مندید خیلی مورد توجه قرار نمی گیرن و این در حقیقت نشانه پیچیدگی رفتار مخاطب است. ولی در جواب شما باید بگم از بین مدل های تولیدی ما مدلی رو که هم خودم خیلی دوست داشتم و هم خیلی مورد استقبال قرار گرفت، مدل “ژاژوکه” هست.

اخیرا، ما ۲ پیشنهاد برای برگزاری نمایشگاه های گروهی در استرالیا و ایتالیا از طریق دوستانمان داشتیم، ولی ما دوست داریم زمانی این اتفاق بیافتد که با مجموعه ای خوب که خودمون رو هم راضی می کنه حضور پیدا کنیم.

۵ سال آینده خود را کجا می بینید؟

پیش بینی خیلی سخته… مخصوصاً برای اونهایی که در ایران کار تولیدی می کنند زیرا مؤلفه هایی متغییر خیلی زیاد هستند. ولی اگر با همین روند فعلی پیش بریم من فکر می کنم که تا ۵ سال آینده محصولاتمون را با تیم بزرگتری تولید خواهیم کرد و خود ما بیشتر مدیریت و طراحی تولید را انجام می دهیم تا اینکه مستقیما درگیر مراحل ساخت باشیم.

به نظر شما چالش موجود در آموزش آکادمیک طراحی صنعتی ایران چیست؟

متأسفانه یک نگاه دو قطبی در این سیستم آموزشی وجود دارد. در فضای آکادمیک گاهی بیش از حد به مسائل تئوریک تأکید می شه و هیچ عامل بازدازنده ای هم برای تعدیل اون وجود نداره در نتیجه ما افراد زیادی را داریم که تئوریسین های بسیار خوبی اند اما طراح نیستند. از طرفی دیگر تو محیط کار و تولید تاکید زیاد به تجربه و مهارت های فنی و عدم توجه به دانش و علم روز طراحی باعث شده که تکنیسین های خوبی داشته باشیم که سواد و دانش طراحی ندارند.

طراحانی که دوست دارید؟

Tom Dixon ، Josper Morrison  Naoto fukasawa

فیلم و کارگردان مورد علاقه؟

فیلم : ممنتو . مرد مرده . تیری آیرون

کارگردان : جارموش . کیم کی دووک . فینچر . لینچ . وودی آلن

سبک موسیقی مورد علاقه؟

فولکوریک ( شمال خراسان . ترکمن ) و راک

کدامیک از درسهای دانشگاهی برای شما مفید بود؟

در دوره لیسانس پروژه ۳ با خانم دکتر حجازی که همیشه مدیونشون هستم.

متأسفانه اکثر بچه های طراحی صنعتی تا زمانی که در دانشگاه هستند بیشتر درگیر فضای مطالعاتی و دانشگاه هستند و از فضای کار حرفه ای و پروژه های حقیقی به دور هستند، و از نقاط ضعف و قوت خودشون ، تناقض ها و تفاوتهای موجود در محیط آموزش و محیط حرفه ای مطلع نیستند و زمانی با این مسئله مواجه می شوند که فارغ التحصیل شده اند …