خیابان بهعنوان یکی از مهمترین فضاهای عمومی شهر، محلی است برای تبلور زندگی؛ فضایی کالبدی با ابعاد گسترده اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روانشناختی. به همین جهت شهرهای جهان با خیابانهای خود شناختهتر شدهاند. نیویورک با خیابان پنجم، لندن با خیابان آکسفورد، پاریس با بلوار شانزه لیزه، برلین با خیابان فردریش و رم با ونتو.
چرا تهران را با خیابان ولیعصرش نشناسیم. خیابانی که در آستانه دوران معاصر در چند مرحله قد کشید و راهآهن را به پل تجریش متصل کرد. قسمتی از آن زمانی سنگفرش بود و درختان چنار آن زبانزد خاص و عام. آب قناتها در جویهایش روان و گنجشکان فراوانش نویدبخش خوشیها بودند. روند دوران معاصر را در پایتخت میتوانستیم در این خیابان پیگیر باشیم. در ایامی پیادهروهای آن محل گذران اوقات فراغت بود و در داستانها، قهرمانان گذری به این خیابان داشتند. از راهآهن از میان ردیف درختان چنار، کوههای شمال شهر قابلرؤیت بود. خیابانی که برای پایتخت هویت تازهای به ارمغان آورده بود.
از ویژگیهای این خیابان آن است که اگرچه شهر شتابان بزرگ شد اما انگار ایستایی شهر متکی به این خیابان بود و آنچه مرحوم دهخدا به قلم خود در وصف خیابان آورده در این خیابان قابل مشاهده است؛ اما زیباترین توصیف اسفانگیز این خیابان را مرحوم سپانلو در شعر قایقسواری در تهران میبینیم:
قایقسوار بودیم/ در ایستگاه آب/ بالای نهرها/ در کوچهباغ تجریش/ از شیب جویبار/ رفتیم/ رو به پایین/ همراه آبشار/ رگهای شهر تهران/ جاری/ فصل بهار و آب سواری/ از چشم باغ فردوس/ در سایه چناران/ تا قلب پارک ملت/ راندیم/ زیر ونک گذشتیم/ تا رود یوسفآباد/ و از فراز جنگل ساعی/ تا آبراه بولوار/ بالای برجها/ ماه/ در نیلی روان/ رخت عروس میشست/ آواز نهرهایش را/ تهران به هم میآویخت/ ارکستر آب، در سرِ ما، مینواخت/ در «بندر نمایش»/ بعد از تئاتر شهر/ نیروی آب کاهید/ پارو زدیم/ لغزان/ تا حوضه امیریه/ تا موزه نگارستان/ در ایستگاه گمرک/ نور چراغها کم شد/ انگارههای فصل به هم ریخت/ فیروزه با غبار درآمیخت/ پاییز بود و آب/ شهر طلا و خواب/ و یکصدا که میدانستیم/ هرلحظه ممکن است بگوید:/ «برگشت نیست/ آخر این خط»/ قایق رسیده بود به راهآهن/ به واگن عتیقه میدان/ بین جزیرههای گیاهی/ و صخرههای سرگردان/ که دور زد/ پهلو گرفت/ و ایستاد،/ آنجا که روح تندیس/ در زیر آبراه/ نفس میکشید…
اکنون زمانی است برای ترسیم آینده خیابان ولیعصر(عج)
با توجه به جایگاه این خیابان بهعنوان یکی از مهمترین و پویاترین فضاهای عمومی در شهر تهران، این عرصه شهری برای برگزاری کارگاهی با مضمون پیشنهاد و تدوین راهکارهایی در راستای تقویت و تأکید بر خیابان بودن، با استفاده از ابزار طراحی به معنای عام، انتخاب شده است. بدین منظور، ۳۶ نقطه رها شده در طول خیابان شناسایی و برگزیده شده است. این نقاط درواقع بهمثابه فرصتهایی برای اندیشیدن مجدد و ارائه راهکارهایی خلاقانه در جهت ارتقاء کیفیت خیابان، به نفع زندگی شهری و هویت آن، مدنظر قرار گرفته است تا با برگزاری کارگاه «ملاقات با خیابان» اقدام به تهیه طرحهایی در راستای کمک به تبدیل خیابان ولیعصر(عج) به مقصد شهری برای اهالی و گردشگران تهران شود.
قالب برگزاری
حضور در کارگاه فرصتی را فراهم میکند تا شرکتکنندگان، اساتید و جامعه محلی در کنار هم به کشف پرسش بپردازند و برای حل آن تلاش کنند. ازاینرو، این رویداد در قالب یک کارگاه برگزار میشود. بر اساس بررسی و مطالعات صورت گرفته ۳۶ نقطه در طول خیابان ولیعصر(عج) شناسایی شد که این نقاط فرصتهایی را برای طراحی (نه صرفاً طراحی معمارانه بلکه تفکر طراحانه در تمامی حوزهها) جهت ارتقای کیفی خیابان در اختیار قرار میدهد. در این کارگاه، ایدههایی برای ۳۶ نقطه مورداشاره توسط شرکتکنندگان در قالب گروههایی متشکل از تخصصهای مختلف و با هدایت یک راهبر ارائه خواهد شد. این کارگاهها در سه دوره متفاوت که هرکدام به مدت یک ماه و نیم به طول میانجامد، برگزار خواهد شد. در دوره اول، ۱۴ نقطه و ۱۴ راهبر انتخاب میشوند و شرکتکنندگان منتخب، توسط دبیرخانه اجرایی رویداد در گروههایی ۳ تا ۵ نفره تقسیم میشوند تا اهداف کارگاه را پیش برند.
تذکر: لازم به ذکر است که با توجه به شرایط بیماری کرونا، بیشتر جلسات بهصورت مجازی برگزار میشود و جلسات حضوری با توجه به تمهیدات اعلامشده از سوی وزارت بهداشت برگزار میشود.
چه کسانی میتوانند در کارگاه شرکت کنند؟
کلیه علاقهمندان، حرفهمندان و دانشجویان به حوزه شهر میتوانند در این کارگاه شرکت کنند. به دلیل چندوجهی بودن مسئله طراحی، افراد شرکتکننده میتوانند از رشتههای مختلف در این کارگاه شرکت کنند؛ ازجمله: معماری و گرایشهای وابسته، شهرسازی و گرایشهای وابسته، جامعهشناسی، مرمت، محیطزیست، گرافیک، ادبیات و …
چگونه باید در کارگاه شرکت کرد؟
علاقهمندان به شرکت در این کارگاه طی مراحل و شرایط زیر میتوانند در کارگاه حضور یابند:
۱. مطالعهی کامل فراخوان، پر کردن برگه الف (برگه ثبتنام)، پر کردن برگه ب (برگه پرسشها) و ارسال آنها به آدرس ایمیل دبیرخانه. فرم ها در انتهای این مطلب پیوست شده است.
تذکر: افراد میتوانند بهصورت تکنفره و یا در غالب گروههای ۳ تا ۵ نفره در کارگاه شرکت نمایند. در صورت شرکت گروهی، پر کردن برگه الف برای تمامی اعضا الزامی است اما از برگه ب یک نسخه باید ارسال گردد. همچنین اعضای گروهها نباید متشکل از یک رشته باشند و حضور ترکیبی از رشتهها در گروهها الزامی است.
۲. اعلام نتایج از طریق ایمیل و تماس تلفنی خواهد بود.
برگزارکننده
پایگاه میراث شهری و موزه خیابان ولیعصر(عج) با مشارکت:
- معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران
- سازمان نوسازی شهرداری تهران
- سازمان زیباسازی شهرداری تهران
- شهرداری مناطق ۶،۳،۱ و ۱۱
دبیر رویداد
- وحید قاسمی
دبیر راهبرها
- عقیل بهرا
دبیر اجرایی
- پگاه هاشمی
شورای علمی
- حسین ایمانی جاجرمی (جامعهشناس)
- حمیدرضا سپهری (معمار و شهرساز)
- فردین علیخواه (جامعهشناس)
- مروارید قاسمی اصفهانی (معمار و شهرساز)
- مصطفی کاظمی (معمار و شهرساز)
- عبدالرضا گلپایگانی (معمار و شهرساز)
- اسکندر مختاری (معمار و شهرساز)
راهبرها:
- محمد آتشینبار
- رها اشرفی
- الهام امینی
- کاوه بذرافکن
- سامان سیار
- بابک شکوفی
- احمد طالبینژاد
- شادی عزیزی
- رضا فیضی
- بهارک کشانی
- اعظم گلپایگانی
- شادی گنجی
- کامبیز مشتاق گوهری
- پژمان نوروزی
رویکردهای کارگاه
-
توجه به حیات اجتماعی و شهری در خیابان ولیعصر(عج)
-
شناخت و معرفی ظرفیتهای فرهنگی- تاریخی خیابان ولیعصر(عج)
-
پیوند خیابان ولیعصر(عج) با محلات اطراف
-
تقویت خیابان ولیعصر(عج) از منظر زیستمحیطی
-
تقویت فرصتهای تعاملی مبتنی بر ظرفیتهای شهری خیابان ولیعصر(عج)
-
تبدیل خیابان ولیعصر(عج) از سرمایه فرهنگی- اجتماعی به ارزش افزوده فرهنگی-اجتماعی
کمک هزینه شرکت در کارگاه
دبیرخانه اجرایی کارگاه به هر گروه شرکت کننده مبلغ ۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال بهعنوان کمک هزینه شرکت در کارگاه اختصاص خواهد داد.
روال برگزاری کارگاه چگونه است؟
۱) فراخوان و ثبتنام شرکتکنندگان
پس از انتشار فراخوان در تاریخ ۴ دیماه ۱۳۹۹، شرکتکنندگان تا تاریخ ۱۴ دیماه ۱۳۹۹ مهلت دارند برگههای الف و ب را تکمیل کنند و به آدرس ایمیل دبیرخانه ارسال کنند.
۲) انتخاب گروهها برای حضور در کارگاه
دبیرخانه اجرایی کارگاه پس از بررسی پاسخهای گروهها به پرسش «برگه ب»، گروههای منتخب را برای حضور در محل کارگاه تعیین میکند. لازم به ذکر است در این مرحله با توجه به پاسخهای ارسالی، محدوده طراحی و راهبر برای شرکتکنندگان مشخص میشود.
۳) شروع کارگاه
– برگزاری اولین جلسه بهصورت حضوری در تاریخ ۱۹ دیماه ۱۳۹۹ و در دو زمان ۹-۱۲ صبح (۶ گروه) و ۱۴ الی ۱۷ (۶ گروه دیگر) جهت آشنایی گروهها و ارائه توضیحات لازم (جزئیات بیشتر و برنامه گروهها در این روز توسط دبیرخانه ارائه خواهد شد)
– برگزاری کارگاهها بهصورت مجازی در ۲۰ دیماه ۱۳۹۹ و ارائه سخنرانی، اعلام برنامه گروهها به دبیرخانه برای حضور در نقاط و جلسات حضوری در محل
۴) شروع فرآیند مطالعه و طراحی از ۱۹ دیماه ۱۳۹۹ الی ۵ بهمنماه ۱۳۹۹
شروع فرآیند طراحی و آمادهسازی پروپوزال نهایی و چارچوب اولیه طراحی
۵) جلسه ارائه پروپوزال و چارچوب اولیه طراحی به هیئتعلمی و دبیرخانه اجرایی – ۵ بهمنماه ۱۳۹۹
عرضهی نتایج مطالعات گروهها بر اساس ضوابط و در زمان مقرر (مطابق برنامهی اجرایی).
۶) تکمیل طرح اولیه تا رسیدن به طرح نهایی – ۶ بهمنماه ۱۳۹۹ الی ۶ اسفندماه ۱۳۹۹
در این زمان گروهها در جلسات مجازی و یا حضوری به تکمیل طرح اولیه خود میپردازند تا به ارائه نهایی برسند.
۷) تحویل نهایی دبیرخانه اجرایی – ۷ اسفندماه ۱۳۹۹
کارگاه سرانجام با جمعبندی نتایج حاصل از کلیهی کارهای شرکتکنندگان به پایان میرسد.
۸) داوری و انتخاب طرحهای برگزیده برای اجرا
به تمامی گروهها گواهی شرکت در کارگاه داده میشود و گروههای برگزیده، نشان شهردار تهران را دریافت میکنند.
تقویم کارگاه نخست
دیماه ۱۳۹۹ لغایت اسفندماه ۱۳۹۹
فراخوان: ۴ دیماه ۱۳۹۹ – آخرینمهلت ثبتنام: ۱۴ دیماه ۱۳۹۹
انتخاب گروهها: ۱۵ – ۱۶ دیماه ۱۳۹۹
انجام تست کرونا: ۱۷ دیماه ۱۳۹۹
برگزاری نشستها: ۱۹ دیماه ۱۳۹۹ – ۲۰ دیماه ۱۳۹۹
۵ بهمنماه ۱۳۹۹: ارائه پروپوزال و گزارش اولیه
۶ اسفندماه ۱۳۹۹: تحویل طرحها و انتخاب نهایی طرحها برای اجرا
مکان برگزاری
تهران، پایگاه میراث شهری خیابان ولیعصر(عج)، موزه خیابان ولیعصر(عج) و فضای مجازی Adobe Connect
نکتههایی که نباید از یاد برد
۱. وبگاه کارگاه ملاقات با خیابان به نشانی valiasr.tehran.ir/events است.
۲. ثبتنام و شرکت در کارگاه رایگان است.
۳. کسانی که پس از مهلت مقررشده در تقویم کارگاه ثبتنام کنند، دبیرخانه از پذیرش آنها معذور است.
۴. پس از اعلام گروههای منتخب از ایمیل و تماس تلفنی، کلیهی شرکتکنندگان باید در تاریخ ۱۵ دیماه ۱۳۹۹ برای انجام تست کرونا به مرکز که اعلام میشود مراجعه کنند (تست کرونا برای شرکتکنندگان رایگان است).
۵. دبیرخانه به کلیهی شرکتکنندگانی که در روز مقرر اثرشان را به دبیرخانه عرضه میکنند، گواهی شرکت میدهد.
۶. کلیه حقوق مادی و مالکیت معنوی آثار در اختیار دبیرخانه اجرایی کارگاه است و اجازه چاپ و نشر آثار را با ذکر نام گروهها دارد.