گزارش اختصاصی از برنامه ” Tehran Service Jam 2014″

تهیه عکس و گزارش: عرفان نجف آبادی

امسال تهران برای سومین سال متوالی، در کنار بیش از صد شهر دیگر دنیا میزبان شرکت کنندگان رویداد تهران طراحی خدمات ۲۰۱۴ بود. این بار افراد مرتبط با حوزه‌های مدیریت فناوری اطلاعات، آمار ، مهندسی صنایع، مدیریت، مکانیک و… نیز در کنار دانشجویان رشته‌های طراحی صنعتی و معماری، دو روز را برای کار گروهیِ طراحی خدمات گذراندند. در کنار این شرکت کنندگان، مربیانی در حوزه های تخصصی کسب و کارهای نوپا، فناوری اطلاعات و طراحی سیستم های محصول/خدمات حضور داشتند.

پنج شنبه ۱۵ اسفند، در اولین روز برگزاری شرکت کنندگان قبل از ساعت ۹ خودشان را به نزدیکی تقاطع طالقانی-مفتح، محل برگزاری برنامه رساندند. ساختمانی قدیمی با حیاط بزرگ و حوض و فواره‌های آب و در نقطه‌ای آرام از شهر. برنامه با صحبت‌های مقدماتی آقای صالح امینی و تشکر از افراد و نهادهای حامی این برنامه شروع گردید. حامیان اصلی این برنامه را گروه صنعتی انتخاب، موسسه کار و تامین اجتماعی، ستاد ساماندهی سازمانهای مردم نهاد شورای شهر تهران، گروه طرح و ایده آوام و حامیان معنوی برنامه را دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه هنر، دانشگاه الزهرا، روزنامه آسیا، روزنامه کسب و کار و سایت اینفوگرافی تشکیل دادند.
در این دوره علاوه بر اینکه سعی شده بود در هر گروه، حداقل یک فرد مسلط به طراحی خدمات حضور داشته باشد، برای هر دو گروه نیز یک مربی دراین حوزه در نظر گرفته شده بود.

پس از این مقدمه نوبت به سخنرانی آقای مهندس دائم اینانلو، فارغ التحصیل طراحی سیستم‌های محصول/خدمات از دانشگاه پلی تکنیک میلان و مدرس گروه طراحی صنعتی دانشگاه هنر اصفهان رسید. مخاطب اصلی صحبتهای او افرادی بودند که پیش زمینه‌هایی غیر از طراحی صنعتی دارند. او مفهوم دیزاین را فرایندی معرفی کرد که در آن قصد دارد به صورت خلاق، ارزشی را توسط یک محصول، خدمات و یا سیستم کسب و کار به مشتری منتقل کند. ارزشی که می تواند بخشی از مسائل زندگی مخاطب را حل نماید، ارزش‌هایی چون ارزش دسترسی، زیبایی شناختی، کارکردی و ارزشهای مرتبط با سبک زندگی.
او ضمن تاکید بر فرآیند محور بودن، طراحی به این نکته اشاره کرد که بر خلاف سایر استارآپ ها، در این برنامه، کار با ایده‌ی از پیش مشخص شده شروع نمی‌شود، بلکه با کمک تفکر طراحی، مساله از ارتفاعی بالاتر از سطح دید بدیهی نگریسته می‌شود، کلیه جوانب سنجیده شده و طی این پروسه ی کشف و الگویابی رفتارهای موجود احتمالا از صورت مساله اول به سمت صورت مساله ثانویه هدایت می‌شویم. درادامه فرآیند طراحی نباید در دام اولین ایده‎‌ها بیافتیم و در این مرحله کمیت ایده‌ها نیز دارای اهمیت بالایی است. در اینجا سناریوهای مختلف جهت تغییر جهت و یا رسیدن به سناریوی جدید در جامعه تنظیم می‌شوند و نهایتا این ایده ها پس از ارزیابی و تست با کاربر و مشتری به نتیجه نهایی می‌رسد.
وی برای ارزش چند ویژگی اصلی نام برد و وجود آنها را ضروری دانست: خواستنی بودن از طرف مشتری و انتقال تجربه خوشایند، قابلیت تولید با تکنولوژی موجود(به استثنای طراحی استراتژیک برای آینده)، سودآور بودن برای صاحب کسب و کار و با صرفه بودن برای مشتری.
آقای اینانلو در انتها با بررسی چند سیستم شاخص ارائه خدمات، به این بخش از سخنرانی خود پایان داد.

آقای میرطاهری از مدیران سایت اینفوگرافیک سخنران بعدی بود. او کاربرد اصلی اینفوگرافیک در طراحی خدمات را در مرحله پرزاته و ارائه ایده نهایی طراحی معرفی کرد و استفاده از اینفوگرافیک یا تصویرسازی اطلاعات را تسهیل کننده و باعث سرعت بخشیدن به فرآیند تبدیل دیتا به اطلاعات و اطلاعات به دانش دانست. این ابزار ضمن ساده کردن مفاهیم پیچیده و قابل فهم کردن آنها، باعث بالا بردن یادداری در مخاطبان می‌شود.
او فرآیند کار تصویرسازی اطلاعات را به بخش‌های پردازش، تنظیم و ارائه تقسیم کرد و ضمن اینکه خلاقیت را در کنار توجه به مخاطب مهم ترین نکته در طراحی اینفوگرافیک معرفی کرد، انواع اینفوگرافیک را در چهار دسته اصلی تقسیم بندی کرد: ایستا، پویا، تعاملی و فیزیکی.
پس از سخنرانی آقای میر طاهری با وعده صبحانه از شرکت کنندگان پذیرایی شد. در این زمان فرصت آشنایی اعضای گروه‌ها با هم به وجود آمد.

پس از صبحانه، آقای برادران امینی بخش دوم صحبتهای خود را برای اعلام موضوع جهانی امسال آغاز کرد. جرقه موضوع و حوزه طراحی را برخاسته از تداعی های شخصی افراد از این تِم دانست و شرکت کنندگان را تشویق کرد پس از انتخاب حوزه کار، پس از مشاهده مشکلات از نزدیک و مصاحبه با کاربران و افرادی که با مشکل درگیر هستند، صورت مسئله را به طور دقیق در گروه خود طرح کنند. او زمان بندی برنامه را به این صورت اعلام کرد که گروه ها پس از صبحانه، تداعی های شخصی خود از تِم مطرح شده را در گروه مطرح می کنند و پس از توافق در مورد موضوع طراحی، پیش از زمان نهار با عزیمت به سطح شهر و ارتباط با افراد درگیر در حوزه مربوط و مشاهده مسائل مربوط به آن به تعریفی دقیق از صورت مساله طراحی می‌رسند.
آقای امینی در ادامه ضمن تاکید مجدد بر غیررقابتی بودن این رویداد، خوش گذراندن، انجام کار گروهی و به سرانجام رساندن یک پروسه طراحی خدمات، از ابتدا تا انتها را مهم ترین هدف این رویداد ذکر کرد. او با ذکر این نکته که برگزار کنندگان اصلی این رویداد، امسال تاکید زیادی بر ساخته شدن پروتوتایپ های عملکردی دارند، به گروه‌ها توصیه کرد به جای صرف وقت برای تنظیم پرزانته و مواردی که پروژه را توصیف می‌کنند، زمان خود رابه توسعه طرح و ساختن پروتوتایپ هایی که خود می توانند تمامی و یا بخشی از سرویس مورد نظر باشند صرف کنند و نهایتا فیلمی چند دقیقه ای از همان پروتوتایپ بر روی وبسایت سرویس جم آپلود کنند.

پس از نرمشی کوتاه که دو به دو بین شرکت کنندگان، به منظور هماهنگ سازی دو نیمه چپ و راست مغز انجام شد، موضوع جمِ امسال معرفی شد. امسال برای اولین بار نه یک کلمه، بلکه یک تصویر بیانگر موضوع جم بود. به علت قطع شدن موقت برق و عدم امکان استفاده از ویدیو پروژکتور، گروه‌ها با استفاده از لپ تاپهای خود پیام ویدیویی برگزار کنندگان رویداد جهانی را مشاهده کردند.
در همین زمان مهندس مهران هاشمی از اساتید دانشگاه های تهران با اشاره به مطالبی در مورد نحوه ایده پردازی و حضور در بین تیم های شرکت کننده راهنمایی های مفیدی را به تیم ها ارائه کردند.

پس از معرفی موضوع، گروه ها شروع به ایده پردازی و توصیف تداعی های خود از موضوع جم شدند. آنها این ایده ها را بر روی استیکی نوت های رنگی رو دیوار چسباندند و پس از زیاد شدن تعداد، آنها در دسته های مرتبط به هم خوشه بندی کرده و نام هایی برای این دسته ها انتخاب کردند، مثل: هیجان، ایده خدماتی، فلسفه، همینجوری، مفاهیم، مد، مشکلات اجتماعی، ذهن، تولید، بازی، تغییر، شهر و ساختمان، جعبه ها، بهم ریختگی،…

حدود ظهر، گروه ها کم کم برای مراجعه به گروه های هدف به سمت بیرون از محل برگزاری حرکت کردند. در یک زمان کوتاه حدود نیم ساعته اطلاعاتی درباره موضوع جمع آوری کردند و پس از صرف ناهار وارد فاز ایده پردازی برای حل مساله شدند.

در این زمان آقای نژده هوانسیان، از مدرسین دانشگاه تهران و فعال در حوزه برندینگ ، ضمن بازدید از گروه ها، ایده های آنها را شنیده و پیشنهادهایی برای بهبود مسیر طراحی ارائه دادند.

ساعت ۱۷:۳۰ به ارائه اولیه پروژه ها اختصاص داشت. در این مرحله یک یا چند نفر از اعضای هر گروه، گزارشی پنج دقیقه ای از فرآیند و نتایج کسب شده گروه خود را ارائه دادند. پس از اتمام برنامه روز اول گروه ها می توانستند پروسه طراحی را خارج از فضای برگزاری برنامه ادامه دهند.

برنامه روز دوم با سخنرانی کوتاه آقای اینانلو شروع شد. او توضیحاتی درباره ابزار نقشه سیستم خدمات که معادله ارزشی بین تمام اجزای درگیر در سیستم را نمایش می‌دهد ارائه داد و پس از آن بین هر گروه، یک مجموعه ابزار برای اسکچ نقشه سیستم خدمات توزیع شد. گروه‌ها با این ابزار طرح خود را پیاده سازی و ارزیابی کردند و طی این فعالیت آقای اینانلو به حل مشکلات و پاسخگویی به سوالات پیش آمده در این باره پرداخت.
در ادامه آقایان مهران هاشمی و مهدی اصل فلاح، از اساتید طراحی صنعتی دانشگاه هنر تهران هر یک با سر زدن به گروه‌ها، در جریان فرآیند کارها قرار گرفتند و پیشنهاداتی در راستای بهبود پروژه ها به شرکت کنندگان ارائه دادند. آقای دکتر مرتضایی از اعضای هیات علمی دانشگاه علم و صنعت تهران، نیز ساعتی میهمان دیزاین جم امسال بودند.

پس از ناهار، گروه ها وقت خود را صرف ساخت پروتوتایپ و تنظیم پرزانته کردند. ابزار هایی چون خمیر بازی، مقوا و مارکر، گوشی موبایل و تبلت به کار آمدند تا پرزانته هایی از جنس استاپ موشن، پروتوتایپ کاغذی وبسایت و ارائه های دیجیتال ایده در طی چند ساعت ساخته شوند. پس از اتمام ساخت پروتوتایپ ها، تمامی آثار گروه ها بر روی پرده پخش گردید و گروه ها به نوبت پس از گرفتن گواهینامه ها و گرفتن عکس یادگاری محل برگزاری را ترک کردند.
در آخرین ساعت برگزاری این رویداد، آقای دکتر سلیمانی به همراه خانم غفاری، مدرس طراحی صنعتی میهمان اهالی سرویس جم بودند.

در حاشیه:
-حضور اساتید محترم طراحی صنعتی از دانشگاه های مختلف در این برنامه باعث دلگرمی برگزار کنندگان و شرکت کنندگان برنامه بود.
-حضور نمایندگان محترم موسسه کار و تامین اجتماعی در این برنامه و بازدید از پروژه های شرکت کنندگان بخشی از این برنامه را به خود اختصاص داد.
-حضور نماینده شرکت شناسا (پیشگامان امین سرمایه پاسارگاد) در هنگام ارائه ایده های نهایی شرکت کنندگان باعث دلگرمی شرکت کنندگان بود.
-یکی از نکاتی که کمی باعث تغییر زمانبندی برنامه شد قطع ناگهانی سراسری برق منطقه بود که با پیگیری های انجام شده این مشکل بعد از حدود ۲ ساعت حل شد.
– ارائه کتاب بازاریابی خدمات به تمامی شرکت کنندگان برنامه با حمایت موسسه کار و تامین اجتماعی از نکات مثبت این برنامه بود.
– درحاشیه برنامه غرفه ای از کتابهای ایرانی و خارجی در حوزه طراحی صنعتی برقرار بود که با استقبال خوبی روبرو شد.

تقدیر و تشکر:
در اینجا جا دارد از تمامی دوستانی که ما را در برگزاری هرچه بهتر این برنامه یاری کردند تشکر و قدردانی گردد.
-جناب آقای دکتر سپهری مدیریت محترم موسسه کار و تامین اجتماعی
-جناب آقای زمردیان دبیر ستاد ساماندهی سازمانهای مردم نهاد شهر تهران
– مدیریت و کارمندان محترم گروه صنعتی انتخاب
-جناب آقای حیدری مدیریت محترم آموزش موسسه کار و تامین اجتماعی
-جناب آقای بابایی مدیریت محترم روابط عمومی موسسه کار و تامین اجتماعی
-جناب آقای صالحی رییس دفتر ستاد ساماندهی سازمانهای مردم نهاد شهر تهران
– اساتید بزرگوار جناب آقایان دکتر مرتضایی، دکتر سلیمانی، مهندس هاشمی، مهندس هوانسیان و مهندس فلاح و سرکار خانم فرزانه هنربخش
-مدیر مسئول محترم روزنامه های آسیا و دنیای نوین کسب و کار
-مدیریت محترم گروه طرح و ایده آوام
– مربیان محترم برنامه آقایان وحید دائم، علی امیرنژاد، سالار کابلی، روزبه منیری، علی نعمتی شهاب و خانم ها سارا هاتف و مانا طاهری
-همکاران عزیز آقایان صالح برادران امینی، عرفان نجف آبادی، حسین پورنگ و خانم ها فاطمه مصباح، زهرا مهدوی، بهار کرانی، پگاه عبداللهیان و مینا مهرپرور
– سرکار خانم مرتضوی کارشناس دبیرخانه ستاد ساماندهی سازمانهای مردم نهاد منطقه ۶ شهرداری