شماره هفتم چهارباغ منتشر شد.

ارسال شده توسط مازیار رضایی
شماره هفتم فصل نامه چهارباغ، وی‍ژه ­نامه طراحی اسباب ­بازی و ابزارهای آموزشی منتشر شد.
برگزاری سمینار طراحی اسباب ­بازی و ابزارهای آموزشی در بهمن ماه ۱۳۹۰ با حضور تعداد زیادی از علاقه مندان این رشته برگزار و با ارائه ۱۶ مقاله تخصصی در این زمینه و سخنرانی اتفاق مهمی را در جامعه طراحی­ صنعتی رقم زد که در پی آن نمره هفتم در ۱۲۸ صفحه به طراحی اسباب­ بازی و ابزارهای آموزشی اختصاص یافت.

در این شماره می­خوانیم:

سرمقاله/ بهار باغ!/ شادی عظیمی/
چهارفصل/ کوچ دٌرناها به باغ/ آیدین مهدیزاده تهرانی/
فصل شهر/ مقاله/ فضای بازی کودکان/ سیدرضا حسینی لاهیجی/
فصل اول مقاله/ سیاه مشقی به نام فضا، شکل و فرم؛ مشق اول فضا /دکتر بهزاد سلیمانی/
فصل دوم/ مقاله / ابزارهای یاددهی-یادگیری/ شادی عظیمی/
فصل سوم/طراحی کودکانه/ آزاده بیات/
فصل چهارم/ مقاله/ تأثیر فضای آموزشی دانشگاه بر دانشجویان طراحی­صنعتی/ دکترسیدرضا مرتضایی، نصیبه سلطانی رمضان­زاده/
پوشۀ فصل/ اسباب­بازی و ابزارهای کمک آموزشی
شورای نظارت بر اسبابِ بازی/ محمدحسین فرجو/
سرگرمی­های سازنده کانون/ مجید قادری/
بازی چاشنی آموزش/ شهرداد میرزائی/
بازی و هستی/ معصومه پورطاهریان/
گذرگاه اسباب­بازی/ سمیه حجازی/
اسباب پرورش هوش/ علی مولائی/
بازی بزرگان/ سعید رحیمی نژاد/
سوار بر مرکب بازی/ سعید مهدی/
خودیاری در محیط مصنوع/ نیر حافظ مقدم/
از ایده تا وفاداری/ آیت حسینی/
ابزاری برای برنامه­ریزی/ بتول نجفی قائینی، دکتر حسن صادقی نائینی/
اسباب­بازی، اسبابی برای بازی در دست بازیکن/ مهسا رحیمی/
آجرها برای همیشه/ جهانگیر حسین پور/
اسباب­بازی­های دلخواه/ آیدین مهدیزاده تهرانی/
فصل نقد/ طراحی خوب
طراحی آلمانی/ علی مولائی/
نقد آثار/ طراح خوب/ آیدین مهدیزاده تهرانی/
اجزاء محصولات هم نیازهایی دارند/رامین عسگری/
مفهوم نیاز در طراحی/ امیر ملک پور/
فصل تجربه
گزارش / نمایشگاه مطبوعات / هادی عظیمی/
فصل پرواز
کنفرانس­های درراه/ همایش­ها و مسابقات/ آزاده بیات/
فصل وصل
پیشنهادهایی برای کتابخانه طراح/ علی مولائی/

– فضای بازی کودکان، به قلم سیدرضا حسینی لاهیجی؛ کودکان، عامل پیوند نسل ­های گذشته و آینده در هر جامعه محسوب می ­شوند. اصلاح محیط اجتماعی نیز در هر جامعه از طریق کودکان میسر است. توجه به ایجاد محیطی مناسب برای رشد کودک و آشنایی با نیازها و سرشت فطری او که در دوران کودکی به آن نیازمند است، زمینۀ رشد درست شخصیتی و تربیتی او را به­عنوان نسل سالم فردا، فراهم می ­آورد. شهری که به کودکان خود توجه نکند، به نسل گذشته، حال و آینده خود توجه نکرده است.
– سیاه مشقی به نام فضا، شکل و فرم؛ مشق اول فضا، اولین مقاله از مجموعه مقالات سیاه مشق ­های فضا، شکل و فرم به قلم دکتر بهزاد سلیمانی است که در این شماره در اولین مبحث به موضوع فضا پرداخته می ­شود.
– تأثیر فضای آموزشی دانشگاه بر دانشجویان طراحی ­صنعتی به قلم دکترسیدرضا مرتضایی، نصیبه سلطانی رمضان­زاده؛ از آن­جایی که دانشگاه محیطی برای کشفِ استعداد ها و بروز توانایی ­های بالقوه است، ایجاد بستری مناسب برای فراهم­ کردن فضای آموزشی یکی از پایه ­ای­ ترین ملزومات آن است. دسته ­بندی و طبقه ­بندی محیط ­های آموزشی و بررسی نحوۀ تأثیر فضا­ ها بر پرورشِ ذهن دانشجویان راهی سریع برای تحقق این خواسته ­ها است. آیا توانایی­ های دانشجویان طراحی­ صنعتی در یک دانشگاه فنی با همتایان خود در دانشگاه هنری یکسان است؟ آیا میزان یادگیری آن­ها با یکدیگر متفاوت است؟ پرسش ­هایی از این دست تاکنون در هیچ تحقیق میدانی پاسخ داده نشده­ است. ­دراین راستا هم­ زمان با پایان نیم­ سال دوم تحصیلی ۸۸-۸۹ در کلاس پروژۀ شش (طراحی حال و آینده)، پرسش­ نامه ­ای میان دانشجویان طراحی­ صنعتی سه دانشگاه؛ هنر، تهران و علم­وصنعت­ ایران توزیع شد، که تحقیق پیش­رو نتیجۀ بررسی تحلیلی پاسخ­ های آن­ها می ­باشد. محققان این پروژه درصدد بودند به اطلاعات مستندی دربارۀ تأثیر فضای آموزشی بر دانشجویان دست ­یابند که با برگزاری مصاحبۀ نهایی (Post interview) با نمایندگان هر دانشگاه، نتایج حاصل از این پژوهش در جلسه ­ای مورد بررسی قرار گرفت و تأیید شد.
– ابزارهای یاددهی-یادگیری به قلم شادی عظیمی که به بررسی فرایند آموزش، یادگیری و یاددهی پرداخته شده است و نگاهی دیگر به منظر ابزارها و تفاوت ­ها، جایگاه و ویژگی ­های ابزار ها را در منظر های مختلف شده تا ابعاد آن به­ خوبی روشن شود. همچنین نگاهی طراحانه به مسئلۀ ابزارهای یاددهی/ یادگیری داشته تا بتوانیم معیارها و ملاک ­های مناسب را از میان منظر های مختلف به جستجو بنشینیم. این مقاله برای ارائه در اولین سمینار طراحی اسباب­ بازی و ابزارهای کمک ­آموزشی تدوین شده بود که به علت کمبود وقت در سمینار ارائه نشد و برای اولین بار در این شماره چاپ شده است.
– طراحی کودکانه به قلم آزاده بیات؛ آیا یک طراح که دست به طراحی برای کودکان می­زند کودکی خود را به یاد می­ آورد و تلاش می­ کند تا دوست داشتنی­ های آن دوران را تجسم کند و تصویر بکشد یا به دنبال پاسخ به سؤال­هایی این چنین است؛ کودک چرا بازی می­کند؟ چگونه بازی می­کند؟ تخیل او در بازی­ هایش چه نقشی دارد؟ نیازها و علایق کودک در بازی چیست؟ آیا کودک برای بازی به اسبابی نیاز دارد؟ آیا کودک اسبابی برای آموزش می­خواهد یا بازی؟ از اسباب چگونه کمک می­ گیرد؟ آزادی کودک چیست؟
– شورای نظارت بر اسبابِ بازی؛ سخنرانی دبیر شورای نظارت بر اسباب بازی محمدحسین فرجو در همایش طراحی اسباب ­بازی و ابزارهای کمک ­آموزشی در بهمن ماه سال ۱۳۹۰ در مجموعه فرهنگی خاقانی. حضور ایشان در سمینار و صحبت ­هایی که درباره شورای نظارت ایراد کردند موجب دلگرمی جامعه طراحی­ صنعتی بود و بارقه امید در دل همه کاشت.
– سرگرمی­های سازنده کانون؛ سخنرانی جناب آقای مجید قادری، مدیر سرگرمی­های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سمینار طراحی اسباب­ بازی و ابزارهای کمک ­آموزشی در بهمن ماه سال ۱۳۹۰ در مجموعه فرهنگیخاقانی. حضور آقای قادری و سخنرانی ایشان درباره فعالیت­ های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای جامعه طراحی­ صنعتی دلگرمی و امیدواری بود و انگیزه ­ای برای تلاش بیشتر در این حوزه را ایجاد کرد.
– بازی چاشنی آموزش؛ سخنرانی جناب آقای شهرداد میزرایی؛ مدیر انتشارات دیبایه و بسته ­های آموزشی تاب در سمینار طراحی اسباب ­بازی و ابزارهای کمک­آموزشی در بهمن ماه ۱۳۹۰ مجموعه فرهنگیخاقانی.
– بازی و هستی؛ به قلم سرکار خانم معصومه پورطاهریان پ‍ژوهشگر در زمینه کودکان؛ باور آن دشوار است، اما بررسی تاریخ نشان می­ دهد که روزگاری بازی برای کودکان مجاز نبوده است. خوشبختانه ما در فرهنگی زندگی می­ کنیم که از گذشته­های بسیار دور، دوران کودکی و بزرگسالی متمایز شناخته می­ شده است و یافته­ های تاریخی وجود بازی و اسباب ­بازی برای کودکان را در سرزمین ما نشان می­ دهند و بازی، بخش قابل درک و قابل قبولی از زندگی کودک بوده است.

– گذرگاه اسباب­ بازی، سمیه حجازی؛ بازی با انسان زاده می ­شود و در او ادامه می ­یابد و با بازی دیگری پایان می ­پذیرد. کودک پاهای کوچکش را تکان می­دهد، رنگ­ها پیش چشمانش جابه­جا می ­شوند چندی بعد قاشقی را به کاسۀ غذایش می­کوبد، صدایی می ­شنود و لبخندی. بزرگ ­تر که شد چوب کوچکی همۀ دنیای او می­شود و می­تازد به جهان عروسک و اسلحه. می­ آموزد که پرورش دهد، که از جهان کوچکش دفاع کند می­آموزد که بزرگ شود. او می­ آموزد که جهانی بسازد پر از زندگی و حتی مرگ. اسباب­بازی­هایش را بگیر، خود دست به­کار خواهدشد، دست ساخته­اش را بگیر، اسباب­بازی­اش را تخیل خواهد کرد. او دوباره خواهد ساخت و پیش خواهد رفت. این روند زیبا با زندگی بشر همواره عجین بوده است و ما را بر آن داشت که در این مقاله به ماهیت اسباب­ بازی­ها با توجه به الگوی روان­شناسانه بپردازیم و سیر وجودی آن­را در تاریخ بررسی­ کنیم.
– اسباب پرورش هوش، علی مولائی بازی؛ همه ما در کودکی با ابزاری با عنوان اسباب ­بازی سر­و­کار داشته ­ایم. برخی از آن­ها را از ته دل دوست داشتیم و هنوز هم وقتی آن­ها را به­یاد می ­آوریمْ خرسند می ­شویم، تعدادی را هم از همان لحظه­ای که دیدیم یا برایمان خریدند؛ ناراحت شدیم و حتی یک­بار هم به سراغ­شان نرفتیم. بعضی­ها را ماهرانه خراب می ­کردیم و دوباره پس از کلی سروکله­ زدن سرهم می­ کردیم؛ چقدر روند جذاب و سرگرم کننده ­ای بود. اسباب­بازی ­هایی هم داشتیم که برای بازی­نکردن خریده می­ شدند در حقیقت پدر و مادران­مان آن ­ها را برای خودشان می­ خریدند نه ما! اما آن­چه مهم به­نظر می­ رسد این است که همه ما تحت تأثیر اسباب­ بازی ­های دوران کودکی، شکل گرفته ­ایم و تأثیرات آن­را هم با خود همراه داریم. در این مقاله سعی شده تناسب اسباب ­بازی با یکی از پیچیده­ ترین مفاهیم روان شناسی ذهن یعنی هوش کودکان مورد بررسی و بحث قرار گیرد.
– بازی بزرگان، سعید رحیمی نژاد؛اولین تصوری که از این واژه به ذهنمان می ­آید کودکی است در حال بازی با اسباب­ بازی­ هایش، به ­طور ناخود آگاه، بازی کودکانه پنداشته می ­شود. اما آیا بازی فقط برای کودکان است؟ نتایج بررسی­های گوناگون نشان می­ دهند که بزرگسالان نیز نیازمند بازی ­کردن هستند.
– سوار بر مرکب بازی، سعید مهدی؛ راندن و سواری­گرفتن از دیرباز جزء کارها و فعالیت­ های اصلی انسان و به ­­ویژه مردان بوده است. کودک برای پاسخ به میل درونی ­اش که همان تمرین تجربیات زندگی و آزمایش آن­ها است به فعالیت ­های بازی­ گونه می ­پردازد. راندن هم یکی از این فعل­ ها است که کودک به تکرار آن­ها می ­پردازد تا فردا بتواند در ماشین ­های واقعی براند. کودک وقتی می­ بیند آقایان رانندگی می ­کنند خود­ به­ خود این باور در او شکل می­ گیرد که رانندگی کار مردان است و این میل را با اسباب ­بازی ماشین پاسخ می­دهد زیرا او در آن زمان نمی­تواند رانندۀ یک ماشین واقعی باشد. به­ این ترتیب ماشین تبدیل به اسباب­ بازی محبوب کودکانی می ­شود که به­راندن و راهبری علاقه دارند و با آن به­ راحتی می ­توانند از پدرشان یا دیگر رانندگان تقلید کنند. در مواقعی که ماشینِ اسباب­بازی دردسترس آن­ها نباشد بدن خود را به شکل ماشین می­بیند و گاهی هنگام دویدن از خود صدای ماشین درمی ­آورد. انگار که بین او و ماشین مرزی وجود ندارد و هر دو یکی هستند. او بیشتر وقتش را صرف بازی با اسباب­ بازی ­­هایش می­کند و این اولین قدم­های او برای درک و تجربه زندگی و محیط پیرامونش است. اولین آموخته ­های یک انسان در دوران کودکی هنگام بازی با اسباب ­بازی­ها است. بنابراین بسیار مهم است که برای کودک چه نوع اسباب ­بازی و با چه ویژگی ­هایی تهیه می ­شود. موضوع مورد نظر در این مقاله، ماشین ­بازی است پس از مروری بر تعاریف بازی و انواع آن، ماشین­بازی در هر حوزه بررسی خواهد شد.
– خودیاری در محیط مصنوع، نیر حافظ مقدم؛ آموزش مهارت­ های خودیاری کودکان استثنائی برای انجام کارهای شخصی، در محیطی جذاب و از طریق درگیرنمودن کلیۀ حواس (لامسه، بویایی، چشایی، شنوایی و بینایی) بسیار مؤثر می­باشد. از آن­جا که یادگیری این مهارت­ها باعث اعتماد­به­نفس و انجام کارهای روزمره­ای شده که مادام­العمر به آن­ها نیاز است، یکی از گام­های اولیه در آموزش کودکان و بسیار حائز اهمیت است. بررسی عوامل مؤثر در روش­های آموزش مناسب برای این کودکان و شناخت رفتار و علایق آن­ها، کمک شایان توجهی به درک محیط آموزشی مورد نیاز برای آن­ها خواهد داشت. این مقاله برگرفته از پایانه کارشناسی ارشد به راهنمایی جناب آقای مهندس حسن داورزنی بوده است
– از ایده تا وفاداری، آیت حسینی؛ هم­زمان با رشد و سرعت تجارت‌ و اقتصادِ کلانِ کشور‌ها، صنعت اسباب‌ بازی نیز چون دیگر صنایع،هم­ پای این تغییرات رشد کرده و نام­های تجاری (برندها) جایگاه خود را در بازارهای رقابتی باز کرده ­اند. امروزه برندها، نقش‌های تولید‌کننده خدمات و محصولات را در جامعه برعهده دارند. با توجه به بالارفتن، آگاهی والدین بر پرورش استعدادهایی که در آینده بارور می­شوند این امر باعث رشد و بلوغ صنعت آموزشی و درلایه­ های زیرین آن ابزارهای کمک­آموزشی و اسباب‌بازی شده است. امروزه تمامی بازارها پویا هستند و همه­جا فضای بازار در حال تغییر است و همین تغییرات بر استراتژی­های بازاریابی بنگاه‌ها تأثیر فراوانی دارد، استراتژی که امروزه موفق است ممکن است بی‌ارتباط با فردا باشد. حال با توجه به این سرعت نقش طراحان و تولیدکنندگان در این بازارها چگونه تعریف می­شود؟ طراحان چه­چیزی را طراحی کنند که تولید شود و همراه با آن مصرف و تکرار مصرف را داشته باشد؟ منجر به وفاداریو از نسلی به نسل دیگر منتقل شود.
– ابزاری برای برنامه ­ریزی، بتول نجفی قائینی، دکتر حسن صادقی نائینی؛ بی­ علاقگی به تحصیل و مشکلات تحصیلی به خصوص در کشور ما با توجه به کیفیت پائین آموزش و پرورش امری رایج است. از دلایل اصلی افت تحصیلی اِعمال شیوه­های نادرست تعلیم و تربیت و عدم استفاده از وسایل کمک­آموزشی و غیره است.(محمد حسین رئوفی،احمد صادقی، ۱۳۸۰) یکی از راه­های مؤثر غلبه بر افت تحصیلی استفاده از روش­های برنامه ­ریزی و خود تنظیمی است. (سلیمان نژاد، ۱۳۸۰)بنابراین با طراحی وسیلۀ کمک آموزشی برای برنامه ­ریزی و خود تنظیمی می ­توان گامی در راستای این موضوع برداشت و از طرفی بر تنش ­های ناشی از بلوغ نیز تأثیر گذارد و خودکنترلی را از این طریق به کودک آموخت.
– اسباب ­بازی، اسبابی برای بازی در دست بازیکن، مهسا رحیمی؛بازی، تخیلی پرشور است که انسان را از دنیای واقعیت جدا می‎کند و در عین‎حال به تجربه‎های او وسعت می‎بخشد، در تکوین و رشد شخصیت او تأثیرگذار است اما میزان این تأثیرگذاری در گرو کیفیت و کمیت بازی‎هایی است که او انتخاب می ‎کند؛ دراین بین ابزارِ بازی نقش تعیین‎کننده‎ای دارد که نمی ‎توان از آن چشم پوشید. این پرسش؛ فاکتورهای مؤثر و قابل توجه در طراحی و خرید و انتخاب یک اسبابِ ‎بازی چیست؟ پرسشی است که در این مقاله به آن پرداخته می‎شود. این مقاله در سمینارطراحی اسباب‎بازی و ابزارهای کمک ‎آموزشی در بهمن ماه ۱۳۹۰ ارائه شد.
– آجرها برای همیشه، جهانگیر حسین پور؛ قطعات پلاستیکی دندانه ­دار، سازنده خاطره ­ها و قصرهای رؤیا، سرزمین­ های آرزو! از سال­های گذشته از مرز فرهنگ ها عبور کرده از کودکی نسل ­های گذشته به کودکی امروز گذر می ­کند و هنوز هم دوست ­داشتنی و کاراست. لِگو آجرهای پلاستیکی دندانه­ دار صدسالگی­اش برای کودک دیروز، امروز و فردا را جشن می­ گیرد.
– اسباب­ بازی­ های دلخواه، آیدین مهدیزاده تهرانی؛در چه زمانی آن­چه از خود بروز می­ دهیم حاصل نقشی است که پذیرفته ­ایم؟ در چه زمانی خودِ خودمان هستیم؟ از خودمان در جامعه اطرافمان چه تصوری داریم؟ پاسخ این سؤالات ریشه در پاسخ به این پرسش دارد که از خود چه پنداری داریم و این خودپنداره تا چه میزان به واقعیت نزدیک است. اسباب­ بازی ضمن این که ما را با دنیای خیال و رؤیا مواجه می­ کنند،‌ ما را با خودمان نیز روبرو می­ سازند. در این مقاله سعی شده است تأثیر متقابل اسباب ­بازی­ ها و خودپنداره کودکان مورد بررسی قرار گیرد تا چه­ بسا بتوان از خلال آن به مجموعه­ای از بایدها و نبایدهای طراحی و انتخاب اسباب­ بازی دست یافت.
– فصل نقد/ طراحی خوب طراحی آلمانی/ علی مولائیآلمان یکی از کشورهای قدرتمند اتحادیه اروپا و پیشرو در صنعت است. گذشته پرفراز و نشیب این کشور، از آن مملکتی با اراده و پرشور ساخته است. آلمان کشور کارخانه­های بزرگی چونآاِگ (AEG)، زیمنس (Siemens)، اِرکو (Erco) و خودروسازانی هم­چون بِنز (Benz) و بی­ ام­ و (BMW) و پورشه (Porsche) است. این کشور صنعتی سومین اقتصاد بزرگ دنیاست که در بحران ۲۰۱۱ به برخی کشورهای اروپایی مانند یونان و ایتالیا کمک ­های بسیاری کرد.
– نقد آثار/ طراح خوب/ آیدین مهدیزاده تهرانی در پی سلسله نقدهای تخصصی چهارباغ، در این فصل نقدی پیرامون یکی از تفکرات طراحی در قرن حاضر در کشور آلمان مطرح می ­شود. نوشته پیشِ رو روند تفکر طراح بزرگ آلمانی دیتر رَمس است. در این مقاله سعی بر آن است که شاخصه ­های این تفکر معرفی شود ازلابه­لای آن می­توان بزرگ ترین اندیشه طراحی عملکردی قرن بیستم را ورق زد.
– اجزاء محصولات هم نیازهایی دارند/رامین عسگری در دنیای امروز کمتر مجال این وجود دارد که سرمایه­ های مادی و معنوی طراحان و شرکت­های تولیدکننده به دلیل اصطکاک ­های باز طراحی (Redesign)و بازنگری­ های متوالی برای اصلاح طرح ­ها و ایده ­ها از بین برود. از این­رو نیازی وجود دارد تا با تعریف ابزارهایی جدید به مقابله با این هدررفت نیرو شتافت و برای حفظ سرمایه ­های مادی و معنوی خود تلاش کرد. پس بر آن شدم تا این ابزارها را کشف کنم و روش ­های استفاده از آن­ها را ارائه دهم.
– مفهوم نیاز در طراحی/ امیر ملک پور برخی از مفاهیم در دانش طراحی، مفاهیمی روان ­شناسانه هستند که پرداختن به آن­ها دنیایی جدید را در طراحی باز خواهد کرد. نیاز یکی از این مفاهیم است، نیازی که بشر ابتدایی برای سازگاری با طبیعت و ادامه زندگی به آن پاسخ­ های گوناگون داده و منشأ شکل­ گیری دنیای مصنوع شده است. در این نوشتار سعی شده این مفهوم در منظر طراحی بررسی شود.

منبع