بنیان های طراحی در زیباسازی شهری

عنوان: بنیان های طراحی در زیباسازی شهری

موضوع: طراحی شهری

نویسنده: دکتر سید رضا مرتضایی ، مهدی اصل فلاح

ناشر: سازمان زیباسازی شهر تهران

توضیحات تکمیلی:
زیباسازی‌شهری، مقوله‌ای بین‌رشته‌ای است که قلمروهای تخصصی مختلفی را دربرمی‌گیرد. هدف از زیباسازی‌شهری، با درنظرگرفتن معنایی متعالی از واژه‌ی «زیبایی»، مناسب‌سازی هرچه بیشتر شهر و فضاهای شهری است. با چنین نگاهی، شهر زیبا درواقع «شهر تکامل‌یافته» یا «شهر خوب و درست» خواهد بود که نیازهای ساکنان خود را از جنبه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و عملکردی محقق می‌سازد.

امروزه در فرایندهای زیباسازی‌شهری، تغییر تمرکزی از کمیت به کیفیت، از کالبد به تجربه، از هویت به شخصیت، از فرم به محتوا، و درنهایت، از شهر به شهروند صورت گرفته است. این بدان‌معناست که همه‌ی فعالیت‌های مربوط به زیباسازی‌شهری، باید با محوریت انسان‌ و تجربه‌ی آنها در فضاهای عمومی شهری صورت پذیرد. در کتاب پیشِ رو نیز چنین رویکردی به زیباسازی‌شهری، مدنظر نگارندگان بوده است. درواقع، زیباسازی‌شهری، فراتر از اقدامات صوری و ظاهری، ناظر به تصمیمات و اقدامات آگاهانه‌ای است که به توسعه‌ی کیفی شهر و زندگی شهری منجر شود. بنابراین، زیباسازی‌شهری را می‌توان تلاشی درراستای تکامل‌بخشی به فضاهای شهری و حرکت به‌سمت هرچه بی‌نقص‌ترکردن آنها قلمداد کرد. این مقوله، از ابعاد کلان طراحی، تصمیم‌گیری و اجرا در فضاهای شهری نظیر مورفولوژی و ساختار شهر آغاز شده و تا ابعاد میانه و خرد نظیر منظر شهری، فضاهای سبز شهری، مبلمان‌شهری، گرافیک محیطی و هنر شهری ادامه می‌یابد و هماهنگی نظام‌مند و ساختاریافته‌ی این ابعاد در فضاهای شهری را می‌توان از دیگر شاخصه‌های مهم در تحقق زیباسازی‌شهری دانست.

دراین کتاب نیز، با توجه به ابعاد کلان، میانه و خُرد زیباسازی‌شهری، مباحثی در قالب چند بخش مجزا از هم ارائه شده‌اند. در ابتدای کتاب و به‌منظور درک و فهم تأثیرگذارتر مباحث بخش‌های بعدی، بنیان‌ها و مفاهیم پایه در زمینه‌هایی چون شناخت‌شناسی پدیده‌ی شهر و فضاهای عمومی شهری و زیبایی و زیبایی‌شناسی شهری ارائه شده‌اند. درواقع، بخش یک کتاب با هدف آماده‌سازی خواننده برای ورود به مباحث تخصصی زیباسازی‌شهری به‌رشته‌ی تحریر درآمده است.

در بخش دو کتاب، به عناصر سازنده در زیباسازی‌شهری پرداخته شده است که مباحث پوسته و جداره‌ی شهری، فضای سبز شهری، مبلمان‌شهری و هنر شهری را دربرمی‌گیرد. این عناصر را می‌توان به‌لحاظ فرمی و کالبدی، شکل‌دهنده‌ی زیباسازی‌شهری قلمداد کرد که واسطه‌ای برای انتقال معنا و جاری‌ساختن محتوا در فضاهای شهری هستند و به‌نوعی می‌توان آنها را بستر آفرینش تجربه‌های مطلوب شهری دانست.

همچنین در بخش سه کتاب، از بین عوامل مختلف تأثیرگذار بر زیباسازی‌شهری، دو عامل که به‌زعم نگارندگان، از عوامل مهم دراین‌زمینه محسوب می‌شوند، درقالب مباحث فرهنگ و وندالیسم مورد بحث و بررسی مفصل قرار گرفته‌اند. در بخش چهار، به رویکردهای تخصصی در حوزه‌ی زیباسازی‌شهری پرداخته شده است که بحث‌هایی در زمینه‌های طراحی فراگیر، طراحی پایدار، سمانتیک‌شهری و زیباسازی زمینه‌گرا در آن ارائه شده است. مباحث این بخش، حوزه‌های زیربنایی فرایندهای زیباسازی‌شهری را هدف قرار داده است که احاطه بر آنها، برای تخصص‌های مختلف مرتبط با زیباسازی‌ مانند طراحان، می‌تواند بسیار راهگشا باشد.

قسمت انتهایی کتاب را می‌توان به‌نوعی جمع‌بندی نگارندگان از کل مباحث کتاب دانست که دارای نگاهی تحلیلی به حوزه‌ی زیباسازی‌شهری است و عصاره‌ی مطالب کتاب را با امتدادی کاربردی درخود جای داده است.

فهرست مطالب:
بخش یک)
بنیان‌ها و مفاهیم
فصل یک) شناخت‌شناسی پدیده‌ی شهر و فضاهای عمومی شهر
فصل دوم) زیبایی و زیبایی‌شناسی شهری

بخش دو)
عناصر سازنده در زیباسازی شهری
فصل یک) پوسته و جداره‌ی شهری
فصل دو) فضای سبز شهری
فصل سه) مبلمان‌شهری
فصل چهار) هنرهای شهری

بخش سه)
عناصر مؤثر بر زیباسازی شهری
فصل یک) فرهنگ
فصل دو) وندالیسم

بخش چهار)
رویکردهای تخصصی در حیطه‌ی زیباسازی شهری
فصل یک) زیباسازی و طراحی فراگیر
فصل دو) زیباسازی و پایداری
فصل سه) سمانتیک‌شهری
فصل چهار) زیباسازی زمینه‌گرا