بررسی تاثیر کارکردهای طراحی صنعتی کیوسک های راهنما در حرم امام رضا بر میزان رضایتمندی زائران

هر سال، میلیون ها زائر به قصد زیارت حرم امام رضا(ع) در این مکان حضور می یابند و ساعاتی را در آن می گذرانند. بنابراین، تامین نیازها، رفاه و آسایش زائران ضروری است که در نهایت، به رضایتمندی آن ها منجر می شود. مجموعه حرم با فضای زیارتی خاص خود، به وسایلی نیاز دارد تا زیارت زائران را تسهیل بخشد، اطلاعات مورد نیاز را در اختیار آن ها قرار دهد و موجبات آرامش و رضایت آنان را فراهم آورد. با توجه به بزرگی و اهمیت مجموعه و فراوانی زائرانی که روزانه در این مکان حضور می یابند، لازم است اطلاعات مختلفی اعم از اطلاعات مربوط به مکان ها، مسیریابی و برخی اطلاعات شهری و … برای کاهش سردرگمی و اتلاف وقت و رسیدن به زیارتی مطلوب و در نهایت، خوشایندی، در اختیار این حجم وسیع زائر قرار گیرد.
پژوهش انجام شده، مطالعه ای توصیفی تحلیلی است و هدف کلی از آن، افزایش میزان رضایتمندی زائران از طریق ارائه مناسب اطلاعات مورد نیاز آن ها به وسیله کارکرد صحیح کیوسک های راهنماست. در حال حاضر، نبود سیستم اطلاع رسانی در حرم، اکثر زائران را در این پروژه، نیاز به دریافت اطلاعات مناسب و منسجم است. در این پژوهش، ابتدا تحقیق بر روی عناصر اطلاع رسان و راهنمادر حرم صورت می گیرد و سپس عوامل موثر در کارکرد صحیح کیوسک های راهنما تعیین می شود که موجب طراحی کیوسکی مناسب و کارا می شود و رضایتمندی زائران و متصدی را به دنبال خواهد داشت.
تا کنون مطالعاتی جامع با هدف افزایش میزان رضایتمندی زائران حرم مطهر از طریق ارائه مناسب اطلاعات مورد نیاز آن ها صورت نگرفته است. تعدادی از مطالعات درون سازمانی سازمان عمران و توسعه حریم حرم عبارت است از: ۱. پروژه طرح جامع طراحی تابلوهای راهنمای زائر (۱۳۹۱) که معاونت طرح و برنامه سازمان عمران و توسعه انجام داده است؛ ۲. طراحی کیوسک انتظامات که تیم طراحی معاونت طرح و برنامه در سال ۱۳۹۰ انجام داد و فاقد فاز تئوری است؛ ۳.طراحی کیوسک راهنمای زائر (نمونه های کنونی) که معاونت طرح و برنامه در سال ۱۳۸۸ انجام داد و فاقد مطالعات است؛ ۴. طرح توسعه حریم حرم که مهندسان مشاوره آستان قدس، در سال ۱۳۸۸ با هدف تامین کمی و کیفی فضاهای زیارتی تدوین کردند؛ ۵. مطالعات ساماندهی و برنامه راهبردی مبلمان محیطی حرم توسط مهندسان مشاور پهنه بند در سال ۱۳۸۸ و در چهار جلد انجام شد و در آن، مطالعاتی در زمینه سنجش وضعیت فضاهای خارجی، میانی و داخلی، شناسایی معضلات عناصر محیطی حرم و فهرستی از مبلمان به همراه ملاحظات طراحی و ساخت آن ها در نهایت، برنامه ای راهبردی برای عناصر محیطی ارائه شده است.
در مقاله حاضر، ابتدا به مفهوم رضایتمندی و کارکرد و سپس به عوامل ایجاد فضاهای عمومی مطلوب، مطالبی در باب اطلاعات و اطلاع رسانی به عنوان منابع تحقیق پرداخته شده است. پس از آن، ملاحظات اجرایی و شرح وضع موجود کیوسک های راهنما در حرم بررسی شده است. سپس متدولوژی تحقیق، آزمون فرضیات و میزان رضایتمندی زائران از کیوسک های راهنما در حرم رضوی تعیین شده است.

نویسنده: مهری پاکیزه سرشت، بهزاد سلیمانی

نشریه هنرهای زیبا، هنرهای تجسمی/دوره ۲۲/ شماره ۱/ بهار ۱۳۹۶