ارزش طبیعت برای شهرها: بررسی نقش خدمات اکوسیستم‌ها در تدوین سیاست‌های مدیریت شهری

ارزش طبیعت برای شهرها: بررسی نقش خدمات اکوسیستم‌ها در تدوین سیاست‌های مدیریت شهری

سیدهمایون گلستانه، سیدهاشم مسدد
مدرس دانشگاه علم ‌و‌ صنعت ایران
استادیار گروه طراحی صنعتی دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه علم‌ و‌ صنعت ایران

چکیده

بوم‌سازگان (اکوسیستم)‌، مجموعه‌‌ای از عناصر پویا و پیوسته‌، در قالب بخش‌های خود تنظیم‌گر و سازمان‌یافته‌ است که دارای سطوح مختلفی از تنوع زیستی می‌باشد. ظرفیت‌های جاری اکوسیستم، جریان بهبود و حمایت از زندگی را در قالب خدماتی حیاتی و در راستای نیک‌بود جوامع انسانی، فراهم می‌آورد. در این راستا، این تحقیق برآن است تا ضمن تشریح ساختار اکوسیستم‌ها، به نقش خدماتی آنها در حل مشکلات شهری و پاسخگویی به نیازهای موجود در حوزۀ خدمات تأمینی، تنظیمی، فرهنگی و حمایتیِ مدیریت شهری بپردازد. بر این اساس، مؤلفین ابتدا به شناسایی ساختار و ویژگی‌های اکوسیستم‌ها پرداخته و با تشریح مفاهیمی مانند بوم‌سازگان، تنوع زیستی و زیستگاه، چارچوبی کلی را برای درک خدمات اکوسیستم تدوین کرده‌اند. سپس با استفاده از نتایج حاصل از مطالعات مروری، تلاش شده تا با رویکردی کل‌نگر و مبتنی بر فرایند طراحی خدمت، ارتباط بین سامانه‌های طبیعی و نیک‌بود انسانی، شناسایی شده و نقش خدمات اکوسیستم در ایجاد زیرساخت، برنامه‌ریزی و تدوین سیاست در حوزۀ مدیریت شهری، مشخص گردد. براساس یافته‌های این پژوهش، تمرکز بر خدمات اکوسیستم، فرصت‌های فراوانی را برای حل مشکلات شهری و دستیابی به تعادل بین اهداف توسعه‌ای و زیست‌محیطی برنامه‌های مدیریت شهری، فراهم خواهد ساخت. این رویکرد گام‌به‌گام، راهنمایی را برای درک ارزش خدمات اکوسیستم‌ها در ساختار شهری، فراهم کرده و به تدوین چارچوبی مشخص برای شناسایی و تعیین گزینه‌های مدیریت شهری برمبنای خدمات اکوسیستم، منجر شده است. درنهایت، با ارزیابی اثرات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی بهره‌مندی از خدمات اکوسیستم‌ها، شاخص‌های تأثیرگذار خدمات اکوسیستم‌ها و میزان تأثیر آنها بر فرایند تدوین سیاست‌های مدیریت شهری، تعیین شده است.