آسیب شناسی سیستم مخازن جمع‌آوری ضایعات جامد در منطقۀ پنج شهر تهران

پدیده ضایعات به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از زندگی شهری مورد توجه بوده است. در سال ۲۰۱۰ میلادی ۶/۵۰ درصد از جمعیت جهانی در شهرها ساکن بوده اند. انتظار می رود تا سال ۲۰۵۰ بیش از ۸۶ درصد جمعیت کشورهای توسعه یافته و ۶۷ درصد در کشورهای در حال توسعه در مناطق شهری ساکن باشند. هم اکنون تولید سالانه ضایعات در سطح جهانی بالغ بر چهار میلیون تن است که ۴۵ درصد از این مقدار مربوط به ضایعات تولیدی در شهرها است (Kaliampakos, et al., 2013). تا به حال تلاش های فراوانی برای کاهش و کنترل روند تولید و هم چنین بهینه سازی ترکیب آنها انجام شده است. به کارگیری یک سیستم کارآمد جمع آوری و تفکیک و دفع و بازیافت، کمک موثری برای نگه داشتن سطح بهداشت جامعه در حد استاندارد است. هم چنین صرفه های اقتصادی و روانی این سیستم برای جامعه قابل انکار نیستند. طراحی سیستم های جدید یا بهبود روند جاری، همواره مستلزم شناخت وضع موجود است. آسیب شناسی با استفاده از روش های گوناگون، راهگشای طراحان و برنامه ریزان برای شناخت کاستی ها و تمرکز بر رفع مشکلات جاری است. کاربرد مخازن انباشت ضایعات در سطح شهرها به عنوان یک سیستم موثر و انعطاف پذیر همواره مورد توجه بوده است. معمولا در کشورهای در حال توسعه ترکیبی از این روش و روش های دیگر مانند جمع آوری خانه به خانه به کار گرفته می شود (Coffey, et al., 2010). این سیستم متشکل از مخازن پلاستیکی و فلزی است که توسط خودروهای مخصوص حمل ضایعات به صورت دوره ای تخلیه و شست و شو می شوند. انتقال ضایعات به سایت های دفن زباله می تواند توسط همین خودرو انجام شود یا با انتقال به مراکز واسطه و پس از جداسازی اولیه توسط وسایل نقلیه دیگر به سایت دفن منتقل شود (Morabi Heravi, et al., 2013). در این نوشتار ضمن اشاره به روند تاریخی شکل گیری سیستم های مدیریت ضایعات جامد شهری در توجیه به کارگیری سیستم های مدیریت ضایعات جامد شهری در توجیه به کارگیری سیستم فعلی جاری در شهر تهران، سعی خواهد شد تا آسیب شناسی کامل تری از مهم ترین حلقه این زنجیره یعنی مخازن انباشت ضایعات در سطح شهر و با تمرکز بر منطقه پنج شهرداری شهر تهران ارائه شود.

نویسنده: یاسمن خداداده، امیر فلامک حاجی حسینی

مجله دستاورد، شماره۳۴، تابستان ۱۳۹۵